Benlik Saygısı Nedir? Nasıl Geliştirilir?

Hayatımızı ve yaşam kalitemizi etkileyen birçok faktör vardır. Bu faktörler birçok şeyden ötürü kaynaklanabilir. Özellikle iş hayatımızda karşılaştığımız stres, akademik hedefler ve daha birçok şey bu duruma örnek olarak gösterilebilir.

Ancak bunların hiçbiri, hayatımız üzerinde benlik saygısı kadar derin bir etkiye sahip değildir. Çünkü kendimizle olan gerçek ilişkimiz, diğer olaylarda nasıl davranacağımızı ve nelere izin vereceğimizi belirler.

Peki, benlik saygısı nedir? Düşük veya yüksek olması ne anlam ifade eder? Bu soruların cevapları ve çok daha fazlası için yazımızı okumaya devam edin!

Benlik Saygısı Nedir?

Kendiniz, özellikleriniz ve yetenekleriniz hakkında sahip olduğunuz algı biçimi benlik saygısı olarak adlandırılır. Bu kavram, başka bir deyişle, kendinizle ilgili yaptığınız öznel değerlendirmeyi ifade eder.

Sağlıklı bir benlik saygısına sahip olmak zihinsel sağlığınızı ve genel yaşamınızı olumlu şekilde etkiler. Öte yandan, çok düşük veya çok yüksek benlik saygısına sahip olmak bazı durumlarda sorunlara yol açabilir.

Çocuklarda Benlik Saygısı

Çocuğunuz doğduğu andan itibaren benlik saygısı geliştirme süreci başlar. Örneğin, ebeveynlerinin veya diğer kişilerin gelip onunla konuştuğunu fark ettiğinde, onların gözünde değerli olduğunu öğrenir.

Çocuklar, bu düşünce ile karakterlerini geliştirir ve çevrelerini keşfetme konusunda günden güne daha öz güvenli hale gelirler. Çocukların tekrar ettiği olumlu davranışlar ailesi tarafından pekiştirildikçe çocuklar da benlik saygılarını geliştirmeye devam ederler.

Çocuklarda benlik saygısı inşa edebilmek için çocuğunuzu bütün yönleriyle sevmeniz ve desteklemeniz gerekir. Bu konuda endişeliyseniz ve size yardımcı olacak ipuçları arıyorsanız aşağıdaki önerilerimize göz atabilirsiniz:

• Çocuğunuza, ‘’Seni olduğun gibi seviyorum’’ demeyi ihmal etmeyin.
• Çocuğunuza yeterince zaman ayırdığınızdan emin olun.
• Ne yaptığı ve ne anlattığı ile mutlaka ilgilenin.
• Çabalarını görmezden gelmeyin ve başarısız olsalar bile bunun değerli olduğunu gösterin.
• Çocuğunuz için güvenli ortam yaratın. Onun hem duygusal hem de fiziksel ihtiyaçlarını karşılayın.
• Çocuğunuzun kendisini keşfetmesine yardımcı olun.
• Çocuğunuzun zayıf ve güçlü yönlerini anlayabilmesi için ona alan açın.
• İltifat etmekten çekinmeyin ama bunu da çok fazla abartmayın. Örneğin, çocuğunuza bütün spor dallarında iyi olduğunu söylerseniz kendisi hakkında gerçekçi olmayan farkındalık geliştirebilir.
• Zevklerini ve duygularını ifade etmesine izin verin.
• Çocuğunuza üstesinden gelebileceği küçük sorumluluklar verin. Örneğin, sizinle birlikte ev işleri yapmasına olanak tanıyın. Böylece, kendilerini yararlı hisseder ve bundan gurur duyarlar.
• Hata yapmanın doğal bir şey olduğunu ve herkesin hata yapabileceğini öğretin.
• Çocuğunuza her zaman saygılı davranın. Saygıyı hiçbir zaman elden bırakmayın.

Benlik Saygısı Neden Önemlidir?

Başkalarıyla iyi ilişkiler kurmak, tam potansiyelinize ulaşabilmek için tek başına yeterli değildir. Buna ek olarak, kendinizi tanımanız ve kendinizle iyi bir ilişkiye sahip olmanız gerekir. Bütün bunları da sadece sağlıklı benlik saygısına sahip olarak yapabilirsiniz.

Ancak benlik saygısının önemi yalnızca bununla sınırlı değildir. Kendinizi sevmenin ve herkesten çok daha iyi tanıyor olmanın önemini şu başlıklar halinde açıklayabiliriz:

1. Benlik Saygısı Daha İyi Bir Yaşam Kalitesi Sunar

Öz güven, öz farkındalık ve benlik saygısı başarı için gerekli olan bileşenlerdir. Birbiriyle yakından bağlantılı olan bu gerçeklikler, ilerlemeniz ve zorlukları aşmanız için size rehberlik eder. Yol boyunca kendinize olan güveninizi artırır ve bu da daha iyi bir yaşam kalitesine erişmek için yeteneklerinizi fark etmenizi kolaylaştırır.

2. Duygusal İlişkileri Geliştirir

Yüksek benlik saygısına sahip olduğunuz zaman başkalarından onay alma ihtiyacını terk edersiniz. İlişkilerinizde kendiniz gibi olabilir ve bunu da karşı tarafa kolayca yansıtabilirsiniz. Kurduğunuz ilişki ister romantik isterse arkadaşlık türünde olsun, karşınızdaki insan enerjinizi hissedecek ve buna uygun davranacaktır.

3. Kendinizi Sabote Etmenizi Engeller

Bir insanın en büyük düşmanı çoğu zaman kendisidir. Çünkü, kendisine inanmayan bir insan yeteneklerinin farkına varamaz. Dolayısıyla da kendini sürekli olarak yetersiz hissetmeye başlar.

Benlik saygısına sahip olduğunuzda, yapabileceklerinizin ve yapamadıklarınızın farkına varırsınız. Böylelikle, hangi aşamada hangi adımı atacağınızı önceden kestirebilirsiniz.

4. Kendinizi Olduğunuz Gibi Kabul Etmenizi Sağlar

Hata yapmak insani bir durumdur ve her insan hata yapar. Bu oldukça doğaldır. Bazı insanlar hatalarını görmek istemezken ve yokmuş gibi davranırken, bazıları hatalarına daha fazla odaklanır. Hatasını gördüğü zaman da kendini kolayca affedemez.

Benlik saygısı geliştirdiğinizde hem hatalarınızı fark edebilir hem de yaptığınız için kendinizi cezalandırmaktan vazgeçmeyi öğrenebilirsiniz. Bu da hatalarınızdan ders çıkarma ihtimalinizi güçlendirirken daha başarılı bir gelecek inşa etmenizin önünü açar. Çünkü hatalarından ders çıkaran ve bunu kendini cezalandırmadan yapan bireylerin başarılı olma ihtimali çok daha fazladır.

Düşük Benlik Saygısı Nedir ve Özellikleri Nelerdir?

Düşük benlik saygısı kavramı, zayıf öz farkındalık ve öz değer duygusuna sahip kişiler için kullanılır. Daha geniş tabirle, kişinin kendisi hakkında sahip olduğu olumsuz algı biçimleridir.

Düşük benlik saygısı yaşayan çoğu kişi duygusal gelişimlerini ve yeteneklerini sınırlar. Kişilerarası ilişkilerde sorun yaşar ve hatta bazen buna fiziksel semptomlar da eşlik eder. Olası etkiler kişiden kişiye değişkenlik gösterebilir ancak yine de düşük benlik saygısının genel özellikleri şu şekildedir:

• İltifatları kabul etmekte zorlanırlar.
• Kendilerini acımasızca eleştirirler.
• Fikirlerini söylemekten kaçınırlar.
• Fırsatları kaçırırlar ve onu elde etmek için adım atmaktan utanırlar.
• Mükemmeliyetçilerdir.
• Kalıcı kararsızlık yaşarlar.
• Kendilerinin güçlü yönlerini görmezler. Bunun yerine zayıf yönlerine odaklanırlar.
• Aşağılık kompleksinden muzdarip olabilirler.
• Diğer insanlarla ilişkilerde sorun yaşarlar.
• Yoğun kaygı hissi ile mücadele ederler.

Benlik Saygısı Düşüklüğü Neden Olur?

Düşük benlik saygısının birden fazla nedeni vardır. Bununla birlikte, yetişkinlikte fark edilen bu durumun temeli çocukluk dönemine dayanmaktadır. Zira bebek doğduğundan itibaren kendini ve çevresini keşfetmeye başlar.

Bu, bağımsızlık aşamasının başladığının göstergesidir. Henüz yeni oluşan dönemin bastırılması ve ebeveynlerin çocuğa kötü tutumlarla yaklaşması düşük benlik saygısına neden olabilir.

Ancak benlik saygısı düşüklüğünün nedeni yalnızca çocukluk deneyimleriyle ilgili değildir. Ergenlikte ve sonraki dönemlerde yaşanan şu gibi olumsuzluklar da benlik saygısının zarar görmesine sebebiyet verebilir:

• Başarı eksikliği
• Sevdiğiniz kişiyi kaybetme korkusu
• Arkadaşlarınızın sebep olduğu kötü olaylar
• Kaygı gibi psikolojik rahatsızlıklar

Yüksek Benlik Saygısı Nedir ve Özellikleri Nelerdir?

Yüksek benlik saygısı, bir kişinin kendisi hakkında yaptığı olumlu değerlendirme olarak tanımlanır. Buna sahip olan bireyler toplum tarafından kolayca fark edilebilir. Çünkü bu kişilere baktığınızda öz güvenli ve yeteneklerinin farkında olduğunu rahatça görebilirsiniz.

Bunların yanı sıra, yüksek benlik saygısına sahip kişileri daha rahat fark edebileceğiniz bazı özellikler vardır. Bunları şu şekilde sıralayabiliriz:

• Benlik saygısı yüksek kişi geçmişteki olumsuz deneyimler üzerinde durmaktan kaçınır.
• Herkesle eşit olduğuna inanır. Kimseden ne daha iyi ne de daha kötü durumdadır.
• İhtiyaçlarını kolayca ifade edebilir.
• Fikirlerini belli etmekten kaçınmaz.
• Kendine güvenir ve bunu girdiği ortamdaki herkese hissettirir.
• Hayır deme konusunda sıkıntı yaşamaz.
• Zayıf ve güçlü yönlerinin farkındadır.

Benlik Saygısını Etkileyen Faktörler

Benlik saygısı, çocukluk yaşantısından akran zorbalığına kadar birçok farklı durumdan etkilenebilir. Yaşanan her olay zihne kaydedilir ve kaydedilen her şey kişi üzerinde söz sahibidir.

Benlik saygısını etkileyen faktörleri ise şu şekilde listeleyebiliriz:

• Çocukluk döneminde yaşanan deneyimler
• Ergenlik döneminde maruz kalınan akran zorbalığı
• Genetik yatkınlık
• Hayati öneme sahip hastalıklar
• Kaygı, depresyon ve kişilik bozukluğu gibi psikiyatrik bozukluklar
• Sosyal konum ve ekonomik durum
• Düşünce kalıpları
• Sahip olunan bağlanma stilleri

Benlik Saygısı İş Hayatında Başarıyı Nasıl Etkiler?

Benlik saygısı yüksek olan insanlar, iş hayatında diğerlerine göre daha başarılıdır. Çünkü bu kişiler yapabileceklerinin ve yapamayacaklarının farkında olarak hareket eder.

Yüksek benlik saygısı, kendinizi anlamanıza ve tanımanıza yardımcı olur. Böylelikle iş hayatındaki potansiyel fırsatları değerlendirebilir ve yetenekleriniz dahilinde riskler alabilirsiniz.

Düşük benlik saygısı başarısız olmanız için elinden geleni yapan bir düşman gibidir. Gerçekte yapabileceğiniz bir iş için adım atmanızı engeller ve sosyalleşmeniz gereken en önemli anlarda sizi geri çeker.

Diğer arkadaşlarınız şirket ve yöneticiler hakkında rahatça fikir belirtirken siz kendi fikirlerinizi içinizde tutarsınız ve sunulan mevcut fikirleri onaylamaktan ileriye gidemezsiniz. Bu da pasif ve kolayca silinebilir bir çalışan olmanıza neden olur.

Benlik Saygısı Nasıl Geliştirilir?

Düşük benlik saygısına sahip olmak ilişkiniz, psikolojiniz veya genel yaşamınız üzerinde olumsuz etkiye sahip olabilir. Bununla birlikte, benlik saygısını geliştirmek için size yardımcı olabilecek bazı yararlı ipuçları vardır.

Kendinize Karşı İyimser İfadeler Kullanın

Kötü düşünceler yerine olumlu ve cesaret verici düşüncelere odaklanmak için çaba gösterin. Kendi kendini gerçekleştiren bir kehanet halini alan karamsar düşüncelerinizi terk edin. Örneğin, “Konuşmam berbat olacak. Bunu asla yapamam“ demek yerine, “Konuşurken heyecanlanabilirim ama başaracağım” diyebilirsiniz.

Öz Şefkat Gösterin

Öz şefkatten yoksunsanız kendinize karşı acımasız davranırsınız. Başkalarına gösterdiğiniz merhameti kendinize göstermekten kaçınırsınız. Bunları yapmaktan vazgeçmek için öz farkındalık yolculuğuna çıkmanız gerekir.

Ulaşılabilir Hedefler Belirleyin

Başarmak istediğiniz şeyleri listeleyin ve oraya nasıl ulaşabileceğinizi detaylı düşünün. Bu hedeflerin gerçekçi olduğundan emin olun. İmkansızı düşlemek sizi zayıflatır ve zaten düşük olan benlik saygısını daha da dibe çeker.

Örneğin, “Bir yıl sonra dünyaca ünlü bir sanatçı olacağım” şeklinde ütopik hayaller kurmayın. Bu birçok insan için imkansız bir hayaldir ve buna ulaşmanın imkansız olduğunu anladığınızda benlik saygınız olumsuz etkilenecektir.

Kendinize İyi Bakın

Ailenizi, arkadaşlarınızı veya partnerinizi önemsemek için çok fazla zaman mı harcıyorsunuz? Öyleyse kendi fiziksel ve zihinsel sağlığınızı ihmal ediyorsunuz demektir! Unutmayın ki, zihinsel ve bedensel olarak ne kadar iyi olursanız, kendinizden o kadar memnun olursunuz.

Bununla birlikte, kendinize iyi bakmanın yalnızca fit ve formda olmak anlamı taşımadığını unutmamalısınız. Sağlıklı olmak için elinizden gelenin en iyisini yapmalısınız.

Başarılarınızı Görmezden Gelmeyin

Başkalarının başarılarını alkışlamak kolay. Peki ya kendi başarınızı en son ne zaman alkışladınız? Yaptıklarınızın farkına varın, kendinizi tebrik etmeyi öğrenin. Ve yarın yapacaklarınız için onları referans alın.

Benlik Saygısını Ölçün

Kendinize duyduğunuz saygının hangi durumda olduğunu ölçerek buna uygun çalışmalar yapabilirsiniz. Bunun için Rosenberg benlik saygısı ölçeği kullanabilirsiniz. Elbette, bunun için de profesyonel yardım almanız şarttır.

Zira benlik saygısı herkesin sahip olması gereken önemli bir özelliktir. Kurumunuzda sizinle birlikte emek veren ekip arkadaşlarınızın bu konuda problemi olduğunu düşünüyorsanız, hemen kurumsal psikolojik destek hizmeti alabilirsiniz. Sunduğumuz hizmet hakkında detaylı bilgi almak ve yararlanmak için dilediğiniz zaman bizimle irtibata geçebilirsiniz.