Neredeyse herkes film sahnelerini aratmayacak kadar özel ve unutulmaz anlar yaşayabileceği güzel bir ilişkiye sahip olmak ister. Birçok insan bunun için çabalar ve doğru kişiyi bulana kadar denemeye devam eder. Ancak çoğu zaman bu denemeler başarısız olarak sonuçlanır.
Örneğin, romantik başlayan konuşmalar, partneri kendinden uzaklaştırmaya veya en ufak bir olaydan kavga çıkarmaya kadar gidebilir. Kişi böyle bir durumda çoğunlukla neden yakın çevresinin sahip olduğu gibi güzel bir ilişki kuramadığını sorgular.
Siz de kendinizi sıklıkla aynı döngü içerisinde bulabilir ve bunun neden olduğunu sorgulayabilirsiniz. Aslında, sizinle birlikte milyonlarca insanın yaşadığı bu durumun sebebi bağlanma stilleri teorisi ile alakalıdır.
Çocukluk çağında tohumlanan ve yetişkinlik döneminde kendini belli eden bağlanma stilleri, psikolojinin ısrarla üzerinde durduğu konulardan biridir. Zira kurduğunuz ve kuracağınız ilişkilerin devamlılığı sahip olduğunuz bağlanma türü ile alakalı olabilir.
Bu içeriğimizde, ilişkilerde davranış ve bakış açısı konusunda belirleyici olan bağlanma biçimlerini öğrenebilirsiniz. Sizde baskın olan stilin özelliklerini anlayarak ilişkilerinizi güçlendirebilirsiniz.
Bağlanma Teorisi Nedir?
Bağlanma teorisi, diğer insanlarla nasıl iletişim kurduğumuza odaklanan psikolojik bir teoridir. Teorinin temeli ilk olarak 1930 yılında Mary Ainsworth ve John Bowlby tarafından atılmıştır. Daha sonra bu iki psikolog, teoriyi genişletmek ve geniş kitlelere yaymak için uzun süre birlikte çalışmışlardır.
Bowlby bağlanma kuramına göre, erken yaşam deneyimleri yetişkinlik döneminde kurulan ilişkilerde oldukça önemli bir role sahiptir. Bowlby bağlanma stillerinin hayatta kalmamızı sağlamak için oluşturulduğuna inanmaktadır.
Bowlby’e göre, yakın çevremizle kurduğumuz ilişkiler sayesinde, ihtiyaçlarımızı nasıl ifade edeceğimizi ve güvenli bir ortamı nasıl oluşturabileceğimizi öğreniriz.
Mary Ainsworth bağlanma kuramı da Bowlby ile aynı şeyleri savunmaktadır. Daha çok bebeklerde bağlanma stilleri üzerine yoğunlaşan Mary, bebeklerin anne figürüyle kurduğu iletişim şeklini araştırmıştır. Bu araştırmaya göre bebeklerde güvenli, güvensiz-kaçınan, güvensiz-ambivalan bağlanma türleri gözlemlenmiştir.
Mary ve Bowlby tarafından ortaya atılan kuram, ardından gelen psikologlar tarafından geliştirilmiştir. Phillip Shaver ve Cindy Hazan, bebeklik dönemi bağlanma şekillerini yetişkin bağlanma stilleri olarak genişletmiştir.
Bu iki psikolog tarafından üretilen teoriye göre, çocukluk döneminde zihnimize kaydettiğimiz her şey, romantik ilişkilerde bağlanma stilleri konusunda belirleyici olmaktadır.
Bağlanma Stilleri Nelerdir?
İnsanlarda bağlanma doğasını tanımlayan beş farklı bağlanma stili bulunmaktadır. Bunlar;
Güvenli bağlanma,
Korkulu-kaçıngan bağlanma,
Kaygılı bağlanma,
Düzensiz bağlanma,
Darmadağın-reddedici bağlanma olarak tanımlanmıştır.
Sahip olduğunuz bağlanma türü, yeni ortamlara girildikçe veya yeni ilişkiler kuruldukça zaman zaman dalgalanabilir. Ancak, uyum sağladığınız bağlanma stili ne olursa olsun, hepsinin ilişkileriniz üzerinde olumlu veya olumsuz etkileri bulunmaktadır.
Şimdi bağlanma çeşitlerini daha yakından mercek altına alabiliriz:
1. Güvenli Bağlanma
Güvenli bağlanma, büyürken kendini güvende hissedebilmenin, anlaşılmanın ve koşulsuz değer görmenin bir sonucudur. Bu bağlanma stili, insanların sağlıklı iletişim kurmasına ve uzun süreli ilişki sahibi olmasına olanak tanır.
Güvenli Bağlanma Stili Belirtileri
Bağlanma çeşitlerinin kendine özgü bazı özellikleri vardır. Aşağıdaki belirtileri taşıyan kişiler güvenli bağlanma stiline sahiptir:
Kişi ilişkilerini başkalarının ilişkisiyle kıyaslamaz.
Partneri ile arasında karşılıklı güven ve sevgi duygusu vardır.
Başkalarına güvenir ve başkaları için oldukça güvenilirdir.
Uzun vadeli ilişkiler kurma yeteneğine sahiptir.
Güvenli Bağlanma Stili İlişkilere Nasıl Yansır?
Güvenli bağlanma türüne sahip olan insanlar, öncelikle güven veren bir yapıya sahiptir. Hangi tarz ilişki içerisinde olursa olsun, yüksek benlik saygısını ve öz yansıtma duygusunu korumaya devam ederler. Bu da ilişkilerinin uzun vadeli sürmesine olanak tanır.
Güvenli bağlanma stiline sahip kişiler, empati duyguları gelişmiş, çözüm odaklı kişilerdir. Karşılarına çıkan ilk sorunda pes etmezler ve genellikle sorunun sebebini anlamaya çalışarak çözüme odaklanırlar. Karşısındaki kişilerin hatalarını affederler ve mutlaka o kişiye karşı yapıcı davranırlar.
2. Korkulu-Kaçıngan Bağlanma
Korkulu-kaçıngan bağlanma, ilişkilerde yüksek kaygı ve kaçınma ile karakterize bir davranış kalıbıdır. Düzensiz bağlanma stili olarak da bilinir ve bağlanma biçimleri arasında en nadir olanıdır.
Korkulu bağlanma stili, endişeli hissetmenin ve kaçınmanın koşulsuz bir kombinasyonudur. 2019 yılında yürütülen çalışma bunu, “yakın bir ilişkiye girme konusunda isteksizlik” olarak tanımlamıştır.
Korkulu-Kaçıngan Bağlanma Stili Belirtileri
Korkulu-kaçıngan bağlanma stilinin kendini belli eden bazı özellikleri vardır. En yaygın görülen korkulu-kaçıngan bağlanma belirtileri şu şekildedir:
Yakınlık korkusu,
İlişki kurma korkusu,
İlişkilerde kaybetme korkusuna bağlı olarak bağlılıktan kaçınmak,
İlişkilerde duyguları düzenleme konusunda zorluk yaşamak,
Çok sayıda cinsel partnere sahip olmak,
İlişkilerde tatminsiz hissetmek.
Korkulu-Kaçıngan Bağlanma Stili İlişkilere Nasıl Yansır?
Kaçıngan bağlanma özelliklerini taşıyan kişilerin düzenli ilişki sürdürebilmesi çok zordur. Çünkü bu kişiler ya çok sorunlu ilişkilere ya da bağlılıktan yoksun ilişkilere sahiptir.
Korkulu kaçıngan bağlanma, ilişkinin başlamadan bitmesine de neden olabilir. Ancak yine de bu bağlanma stiline sahip kişiler, aynı anda hem ilişkiden kaçınmaya çalışırken hem de yakınlık arama eğilimindedir.
Yaşanan ufak bir tartışma bu kişiler için duvar örme gerekçesi olabilir. Bağlanmaktan korktukları için tartışmada onarıcı taraf olmaktan çekinirler. Genellikle ilk adımı karşı taraftan beklerler ve beklenen adım atıldığında da kendilerini geri çekerler. Bu sebeplerden ötürü sağlıklı bir ilişki kurabilmeleri çok zordur.
3. Kaygılı Bağlanma
Terk edilme korkusunun yaşandığı ve takdir edilmeme korkusuna dayanan davranış kalıpları kaygılı bağlanma stili olarak adlandırılır. Genellikle duygusal açıdan yetersiz ve duyarsız bir ebeveyn tarafından büyütülen kişilerde görülür. Araştırma sonuçlarına göre insanların %20’si kaygılı bağlanma stiline sahiptir.
Kaygılı Bağlanma Stili Belirtileri
Kaygılı bağlanma stiline sahip olan insanların zihni sevgi konusunda karışıktır. Bu nedenle de sürekli olarak sevgi ve bağlantı kurmak için çabalarlar. Temel belirtiler dışında, kaygılı bağlanma bozukluğunun varlığını işaret eden diğer belirtiler şu şekildedir:
İlişkilerde güvensizlik,
Sahiplenici ilişki sürdürme çabası,
Reddedilme korkusu,
Kıskançlık,
Diğer insanlara şüpheyle yaklaşma,
Kendine olumsuz bakış.
Kaygılı Bağlanma Stili İlişkilere Nasıl Yansır?
Ebeveynleri ile kırılgan bir yakınlığa sahip olan kişiler, derin bağlantı ve koşulsuz sevgi için can atarlar. Bununla birlikte, yaşanan olumsuz çocukluk deneyimleri diğer insanlara güvenmelerini zorlaştırır. Bu güvensizlik duygusu onları; sahiplenici, aşırı bağımlı ve zaman zaman yapışkan bir hale büründürebilir.
4. Darmadağın-Reddedici Bağlanma
Çocukluğu boyunca ebeveynlerinden korkan kişilerde görülen bağlanma modelidir. Kendisine bakan kişiden korkmak ve gerek duygusal gerekse fiziksel şiddet görmek dağınık bağlanma stilinin oluşmasına neden olur. Çocukluğunu korkarak geçiren kişi, yetişkinlik dönemine geldiği zaman isyankar ve asi olabilir.
Darmadağın-Reddedici Bağlanma Stili Belirtileri
Bu bağlanma stilinin en büyük belirtisi, stresle baş edememek ve uygunsuz hareketler sergilemektir. Bunun dışında, darmadağın-reddedici bağlanma stilinde şu belirtilere de rastlanabilir:
İlişki içerisinde kaba davranışlarda bulunma,
Aşağılayıcı veya küfürlü bir dile sahip olma,
Çatışma eğilimi taşıma,
Sorumluluk almaktan kaçma,
Sosyal hayata adapte olamama.
Darmadağın-Reddedici Bağlanma Stili İlişkilere Nasıl Yansır?
İlişki kurulması en zor kişiler, darmadağın reddedici bağlanma stiline sahip kişilerdir. Çünkü bu bireyler sorumluluk almaya yanaşmaz ve kurulan ilişkinin ciddiyetinin farkına varamaz.
Kavga ve tartışma onlar için ilişkinin dinamiği gibidir. Bunun asıl nedeni de bebeklikten itibaren şiddet ve kavganın olduğu ortamda büyümeleridir.
Bağlanma Stilleri İlişkileri Nasıl Etkiler?
Bağlanma stilleri, bütün ilişkileriniz için belirleyici bir role sahiptir. Dolayısıyla bağlanma modeliniz, kuracağınız ilişkilerin dinamiklerini önemli ölçüde etkileyecektir.
Bazıları insanlarla ilişki kurmayı ve sağlıklı bağlar oluşturmayı oldukça kolay bulurken, bazı insanlar ilişkilerin her zaman kaos kaynağı olduğunu düşünür. Her iki örnek de bağlanma stilinin baskınlığıyla alakalıdır.
Kimi insanların sosyal yönü de romantik ilişkileri de bir düzen içerisindedir. Kurulan ilişkinin temeli güvene dayalıdır ve her iki partnerin de mutluluk oranı aynıdır. Kimi insanlar ise tam tersi bir tutum sergiler.
Örneğin, korkulu bağlanma stiline sahip bireyler, karşıdaki insan kim olursa olsun güvenmekte zorluk çekebilirler. Bu da ilişki kurmalarını veya kurulan ilişkinin devam etmesini zorlaştırır.
Bağlanma Stilleri Değişebilir Mi?
Çocukluk çağında oluşmaya başlayan bağlanma stilleri, genellikle kalıcı olma eğilimi taşır. Ancak iyi haber şu ki, sabır ve özveri ile bağlanma stillerinin değişmesi mümkündür. Peki, bu nasıl olur?
Bazı bağlanma stilleri, büyüme ve olgunlaşmanın etkisiyle doğal olarak değişir. Örneğin, çekingen bağlanmaya sahip olan kişi, güvenilir bir insanla beraber olduğunda zamanla onun gibi olmaya başlayabilir. Bu ilişki kişiye endişelerden nasıl kurtulacağını öğretebilir ve zamanla güvenli bir bağlanmaya geçmesine yardımcı olabilir.
Bağlanma stilini değiştirmenin en yaygın yolu, adımlarınızı dikkatli olarak atmaktan geçmektedir. Mevcut davranışlarınızın ve sahip olduğunuz bağlanma stilinin farkında olmak bakış açınızı değiştirmeye yardımcı olabilir.
Bunun için profesyonel yardım almaktan çekinmeyin. Uzman bir psikoloğa başvurarak sizin için hangi alışkanlıkların işe yarayıp yaramadığını anlayabilir ya da bağlanma stilleri testi ile en uygun olanı kendinize seçebilirsiniz. Ayrıca kendinizi yeni davranış biçimlerine alıştırabilirsiniz.
Çocukluktaki Bağlanma Stili Yetişkinlikteki Bağlanma Stilini Etkiler Mi?
Çocuklukta bağlanma stilleri, yetişkinlik dönemindeki bağlanma stilini belirlemede hayati bir rol oynar. Bowlby ve Ainsworth’a göre, ebeveynlerle olan bağlar, çocuğun yaşamının ilk 18 ayında gelişir. Bu aylarda çocuklar ağlama ve tutunma gibi içgüdüsel davranışlar sergilerler.
Yapılan her hareket çocuğun yanında bulunan kişilere yöneliktir. Örneğin, 7 veya 8 aylık olan çocuklar, yanından ayrılan annelerini protesto etmek için ağlamaya ve ardından yas tutmaya başlarlar.
Çocuklar yürümeye başladıkları döneme geldiklerinde, bağlanma ilişkilerinin modelini oluşturmaya başlarlar. Bu model, çocuğun kendi istek ve ihtiyaçları için başkalarına ne kadar güvenebilecekleri hakkındaki inançlarını oluşturur.
Örneğin, ruh haline göre davranış sergileyen ve çocuğun yalnızca bazı ihtiyaçlarıyla ilgilenen ebeveynler, çelişkili bağlanmanın zeminini hazırlar. Çocuk, gördüğü ve zihnine kaydettiği şeylerin doğru olduğuna inanarak büyür. Bu inanç deneyim ve zamanla birleşerek yetişkinlik dönemi stilini oluşturur.
Yetişkinlikte Kaygılı Bağlanma
Tutarsız ebeveynlik yetişkinlikte kaygılı bağlanma stiline sahip olmanın birincil nedenidir. Ebeveyn zaman zaman sevgi dolu, zaman zaman ise duyarsız ve tepkisiz davranırsa çocuğun kafasının karışmasına neden olur. Bu da yetişkinlik çağında duygusal açlığın ve kaygılı bağlanmanın önünü açar.
Yetişkinlikte Kaçıngan Bağlanma
Kaygılı bağlanmadan farklı olarak, ebeveynlerin çocuğun ihtiyaçlarına cevap vermemesi durumunda gerçekleşir. Anne veya baba çocuk sıkıntı içerisindeyken onu görmezden gelir veya isteklerini sürekli olarak reddeder.
Kaçıngan bağlanma ile büyüyen çocuklar başkalarına güvenmemeyi öğrenmişlerdir. Kaçıngan bağlanan erkek ve kadınlar benzer davranışlar gösterebilirler. Başkalarına yaklaşmaktan korkarlar ve yakın ilişkiler kurmakta zorlanırlar.
Yetişkinlikte Güvenli Bağlanma
Güvenli bağlanma, en sağlıklı bağlanma stilidir. Bu stile sahip olan kişiler, çocukluk dönemlerinde güvenli bir ortamda büyümüşlerdir. Anne ve babaları bütün isteklerine cevap vermiş ve onlarla duygusal olarak yakından ilgilenmişlerdir.
Bağlanma Stilleri Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Psikolojide Bağlanma Nedir?
Bireyler arasında duygusal ilişki oluşmasını ve sürdürülmesini sağlayan kavrama bağlanma adı verilir.
Kaç Çeşit Bağlanma Tipi Vardır?
Güvenli, korkulu-kaçıngan, kaygılı ve darmadağın-reddedici bağlanma olmak üzere toplamda dört bağlanma türü vardır.
Bowlby Bağlanma Kuramı Nedir?
Erken çocukluk döneminde yaşadıklarımızın, yetişkinlik dönemi bağlanma stilini oluşturduğunu savunan teoriye Bowlby bağlanma kuramı adı verilir.
Bağlanma Stilleri Testi Ne İşe Yarar?
Bağlanma stilleri testi hangi tür bağlanma çeşidine sahip olduğunuzu anlamanıza yardımcı olan bir envanterdir.
Bebeklerde Bağlanma Türleri Nelerdir?
Güvenli, reddedici, kaçıngan ve kaygılı kararsız bağlanma bebeklerde görülen bağlanma türleri arasındadır.
Her birey farklı bir karaktere sahiptir ve potansiyel davranış kalıpları bu karakter çevresinde gelişir. Bu nedenle insan kişiliğini anlamak, psikologlar için bile uğraş gerektiren oldukça karmaşık bir iştir. Neyse ki, zihnin gizemlerini çözmeye yardımcı olan ve insan kaynaklarından askeriyeye kadar birçok farklı alanda kullanılan güvenilir araçlar var. Bunlardan biri de Minnesota çok yönlü kişilik envanteridir. […]
Çocukların en önemli değişikliklere adım attığı çağlardan birisi okul çağıdır. Okul çağı, çocukların sosyal, fiziksel ve duygusal gelişimlerinin hızlandığı ve önemli değişimlerin yaşandığı bir dönemdir. Bu süreçte çocuklar, etkileşim kurduğu kişilere karşı çeşitli davranış problemleri geliştirebilir. Başta kolayca fark edilmeyen problemler, çocukların hem akademik başarılarını hem de sosyal ilişkilerini olumsuz yönde etkileyebilir. Çocuklar, doğal olarak, […]
Cömertlik, sadece maddi yardımla sınırlı olmayıp zaman, emek ve ilgi gibi pek çok biçimde ifade edilebilir. Toplumsal hayatta önemli bir yere sahip olan bu davranış kalıbı, bireyin sadece çevresine değil, kendi psikolojik iyi oluşuna da katkı sağlamaktadır. Araştırmalar, cömertlik pratiklerinin kişilerin topluma ve sevdiklerine yarar sağlayabilmesinden dolayı kendilerini yeterli hissetmesi, kendinden ve yaptığından tatmin olmuşluk […]
Dr. Nossrat Peseschkian tarafından geliştirilen Pozitif Psikoterapi, insanın içinde bulunduğu duruma farklı açılardan bakabilmeyi amaçlar. Bu sebeple, kişilerin sorunlarına/çatışmalarına çözüm ararken bireysel, toplumsal, biyolojik ve sosyolojik boyutlardan yaklaşır. Pozitif Psikoterapi ekolünün temelini Denge Modeli oluşturur. Denge Modeli, 4 temel alan üzerinde durmaktadır. Beden ve duyular İş ve Başarı İlişkiler Gelecek ve Fantezi Ruhsal açıdan sağlıklı […]
Çoğu insan, kendisini yetenekli ve dayanıklı olarak nitelendirmeyi sever. Nitekim, güçlenmiş, zorluklara göğüs germiş ve yaşamının kontrolünü eline almış bir insan olmak, her bireyi mutlu eder. Ancak bazen, ne kadar güçlü olduğumuzu düşünürsek düşünelim, diğer insanların yardımına ihtiyacımız olduğunu gösteren olaylar ortaya çıkar. Bazı insanlar bu durumlarda kendini zihinsel ve duygusal olarak sıkışmış hissederken; bazı […]
Her insan, bazı zamanlarda kaygı ve stres duygularını arttıran, işte veya kişisel yaşantısında konsantrasyon güçlüğüne neden olan düşüncelerle meşgul olduğu bir dönem yaşar. Geçmiş ve gelecekle ilgili bu rahatsız eden düşünceler, o anda var olmayı ve şimdiki zamanda mutlu olmayı engeller. İşte, tam da bu noktada bilinçli farkındalık egzersizleri devreye girer! Mindfulness olarak da bilinen […]
İyi bir yaşam, her şeyden ve herkesten önce, kişisel olarak kendinize uygun bir yaşamdır. Peki, kendinizi iyi tanımadan, size ve ihtiyaçlarınıza uygun bir hayat inşa etmeniz mümkün müdür? Ne yazık ki, çoğu kişi için bu mümkün değildir. Onlar için yaşam uçsuz bucaksız bir okyanusta akıntıyla yolculuk etmek gibidir. Peki, bu yolculuk nasıl dizginlenir? Bahsi geçen […]
Her canlının içinde benliğinin odak noktası yatar. Örneğin; bir fincan kahvenin özü çekirdektir, etin özü proteindir. İnsanın özü ise kendisidir. Herşey özüyle birlikte güzeldir. İnsan da bu kurala dahildir. Çünkü kendi gibi olamayan herkes, er ya da geç toplum tarafından arzulanan ve kabul edilen normlara sürüklenir. Bütün bireylerin herkesleştiği ve kimsenin kendisi gibi olamadığı bir […]
