Odaklanma Sorunu Nedir, Nasıl Çözülür?

Herkes bir noktada odaklanamama probleminden şikayetçidir. Örneğin, eskiden dikkatinizi hiçbir şeyin dağıtamadığından övünürken, şimdi en sevdiğiniz işe dahi başlayamamaktan şikayet ediyor veya ders çalışırken, proje hazırlarken hatta gündelik işlerinizle ilgilenirken dikkatiniz kolayca dağılıyor; eliniz telefonunuza gidiyor ve kendinizi bir anda sosyal medyada dolaşırken buluyor olabilirsiniz.

Bu ve benzeri durumların sık sık yaşandığını fark ediyorsanız, yanlış olduğunu bilseniz de işinize dönüp odaklanamıyorsanız, odaklanma sorunu ile karşı karşıya olabilirsiniz.

Konsantrasyon kaybının birden fazla nedeni olabilmektedir. Yoğun bir hayat temposu, sağlık sorunları, uykusuzluk, çevresel veya psikolojik etkenler bunlardan birkaçıdır. Sosyal ve kişisel yaşantınızda pek çok şey olup biterken diğer yandan da mevcut görevlerinizi tamamlamaya çalışmak sizi daha fazla strese sokabilmektedir.

Peki, daha iyi konsantre olmak için ne yapmalısınız?

Hazırladığımız bu içerikte öncelikle odaklanma sorununun temeline değineceğiz. Sonrasında konsantrasyon kaybına neden olan etkenleri inceleyerek her biri için yapabileceklerinizi listeleyeceğiz. Hazırsanız başlayabiliriz!

Odaklanma Sorunu Nedir?

Zihinsel kaynaklarınızı tek bir noktaya yönlendirme yeteneğine odaklanma denir. Bu yetenek sayesinde çevredeki hiçbir unsur zihninizi işgal etmez. Geçmiş hakkında olumsuz düşünceler, gelecek hakkında kaygılar veya yorgunluk gibi fiziksel duyumlar algılanmaz. Odaklanma sorunu ise bir kişinin; odağını yani dikkatini bir göreve, aktiviteye veya düşünceye yönlendirmekte zorlanmasıdır.  Odaklanma sorunu; iş veya okul performansını, günlük yaşamın verimliliğini azaltabilmektedir.

Odaklanma sorunu ile karşı karşıya kalan insanlar, odaklanması gerektiğini bilse dahi, herhangi bir nedenden ötürü bunu gerçekleştiremez. Stresin neredeyse tavan yaptığı bu durumda kişi beyninde sis dolanıyormuş gibi hisseder. Yapılacaklar listesinin uzunluğu veya önem derecesinin ise ne olduğu fark etmez! Birey yapması gereken o işe bir türlü konsantre olamaz.

Odaklanma Sorunu Neden Olur?

Sıklıkla dile getirilen dijital dünya ve yoğun yaşam tarzı, konsantre olamama hissinin en büyük katkı sağlayıcılarıdır. Bununla birlikte, bir türlü odaklanamıyor oluşunuzun tek nedeni yalnızca bu değildir. Kötü beslenme, düzensiz uyku ve özellikle bazı psikolojik rahatsızlıkların, odaklanamamaya neden olma olasılığı çok daha yüksektir.

İşte odaklanma sorunu yaşamanızın en büyük nedenlerinden bazıları:

• Sağlıksız Uyku: Sıklıkla uykuya ihtiyaç duymamızın birçok nedeni var. Sağlıklı uyku şarj olmamıza yardımcı olur, beyne nöronları kullanma şansı verir, vücudumuzdaki kaslar onarılır. Bu nedenle, doğru miktarda uyku almadığımızda zihin bu yükün altında kalır. Beyin sadece yorgun olmakla kalmaz aynı zamanda düzenlenmemiş ve karmaşık bir hal alır. Dolayısıyla kişi en ufak faaliyete dahi dikkat vermekte zorlanır.
• Dikkat Dağıtıcı Faktörlerin Varlığı: Günümüzde aynı anda üç farklı teknolojiyle etkileşime girebildiğimizi fark ettiniz mi? Bu teknolojik toplumların adeta yaşam biçimi haline gelmiştir. Arka planda televizyonda bir şeyler dönerken beyin dikkatinin bir kısmını oraya yönlendirir. Konuştuğunuz kişiye veya yaptığınız işe tam anlamıyla adapte olduğunuzu düşünebilirsiniz. Ancak bu aslında tam tersi bir etkiye sahiptir. Odağınız azalır ve iş verimizde düşüşler yaşanır.
• Plansızlık: Odaklanma sorunu yaşamanızın en büyük nedenlerinden biri de plansız olmaktır. Yapacağınız iş markete gitmek kadar basit de olsa bir planınız olduğundan emin olmalısınız.
• Yeterince Egzersiz Yapmamak: Artan obezite oranları gösteriyor ki halkın büyük çoğunluğu egzersize gereken önemi vermiyor. Herkesin çalışma saati ve hobi vakitleri birbirinden farklıdır. Bu bahanelere sığınıp egzersiz yapamıyorum diye düşünenlerden olabilirsiniz. Ancak düzenli olarak egzersiz yapmanın bedenin yanı sıra zihni de beslediğini unutmamalısınız.
• Ortamın Dağınık Olması: Kaostan beslenen bir sanatçı değilseniz çalışma alanınızın düzenli olmasına ihtiyacınız var demektir. Dağınıklık ve masadaki karmaşa sizi rahatsız etmeyebilir fakat yine de zihniniz için dikkat dağıtıcı olabilirler.
• DEHB Olabilir: Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, çocuklarda olduğu kadar yetişkinlerde de görülen bir hastalıktır. Eğer bu hastalığa sahipseniz görevlere odaklanmakta büyük sorunlar yaşayabilirsiniz.
• Düzensiz Beslenme: Uyku ve egzersizle birlikte vücudun iyi beslenmeye de ihtiyacı vardır. Tıpkı bir makine gibi, vücudunuz da yanlış beslenildiği takdirde sorun çıkarabilir. Bu yüzden sağlıklı beslenmeye özen gösterilmelidir. Buna ek olarak hidrasyona da dikkat edilmeli; susuz kalınmamalıdır. Ayrıca sıklıkla fast food tüketmek vücudunuzun ve beyninizin fonksiyonlarını bozabileceğinden fast food tüketimine de dikkat edilmelidir.
• Stres, Depresyon ve Anksiyete: Bütün bu psikolojik problemler zihniniz ve vücudunuz için olumsuz etkilere sahiptir. Stresin nedenini ortadan kaldıramayabilirsiniz ancak stresi azaltmanın yollarını arayabilirsiniz.
• Motivasyon Eksikliği: Bir göreve veya aktiviteye karşı motivasyonun düşük olması odaklanma sorununa neden olabilmektedir.
• Teknoloji Bağımlılığı: Sürekli olarak cep telefonu, tablet, bilgisayar veya oyunlara bağımlı olan bireyler gerçek dünyaya odaklanmakta zorlanabilmektedir. Bu yüzden teknoloji bağımlılığınızın olup olmadığını öğrenmek ve teknoloji bağımlılığınız var ise bununla alakalı destek almak sizin için faydalı olabilir.
• Sağlık Sorunları: Bazı sağlık sorunları özellikle nörolojik ve psikolojik rahatsızlıklar odaklanma sorununa yol açabilmektedir.
• Duygusal Problemler: Depresyon, anksiyete, bipolar bozukluk gibi psikolojik durumlar odaklanmayı olumsuz etkileyebilmektedir.

Odaklanma Sorunu Nasıl Anlaşılır?

Odaklanma sorunu her kişide farklı olarak ortaya çıkar. Öte yandan herkeste genel olarak görülen bazı ipuçları vardır. Aşağıda yer alan maddelerin birkaçına evet diyorsanız odaklanma sorunu yaşadığınızı söyleyebiliriz:

• İşe başlamakta zorluk çekiyor musunuz?
• Başladığınız işi tamamlamakta zorlanıyor musunuz?
• Okuduğunuz metni anlamadığınız oluyor mu?
• Dağınık ve düzensiz bir çalışma stiliniz mi var?
• İşe başladığınız an dikkatinizi yan faktörlere kaydırıyor musunuz?
• İsimleri ya da nesneleri sıklıkla unutuyor musunuz?
• Verimliliğinizin azaldığını düşünüyor musunuz?
• Kendinizi huzursuz veya gergin hissediyor musunuz?
• Kendinizi stresli ve frustrasyona uğramış hissediyor musunuz?
• Düşüncelerinizi toplamakta zorluk yaşıyor musunuz?

Odaklanma Sorunu Kimlerde Görülür?

Konsantre olmak zaman zaman çok zorlayıcı olabilir. İnsanların birçoğu, zaman zaman odaklanamamaktan şikayet eder. Bu oldukça doğaldır ve beklenmeyen sebepler buna yol açabilir. Ancak doğal olmayan bazı durumlar da vardır. Özellikle aşağıdaki bireylerin odaklanma sorunu yaşaması nerdeyse kaçınılmazdır:

• Anksiyete, depresyon, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, travma sonrası stres bozukluğu ve OKB gibi psikolojik hastalıkları olanlar,
• Alzheimer ve demans gibi nörolojik rahatsızlıklar yaşayanlar,
• Boşanma, taşınma, aile sorunları gibi durumlar yaşayanlar,
• Sevmediği bir işte çalışanlar veya yoğun iş stresi yaşayanlar,
• Sağlıksız beslenenler,
• Sürekli olarak bilgisayar, akıllı telefon, tablet veya diğer teknolojik cihazları kullananlar,
• Ertelemeyi hayat tarzı biçimine dönüştürenler,
• Uyku problemleri yaşayanlar,
• Nörolojik hastalığı olanlar.

Dikkat ve Algı Testleri

Herkes odaklanmanın başarının altın anahtarı olduğunu bilir. İster kişisel yaşantınızda ister profesyonel yaşamınızda olsun, kendinizi görevde tutmanın bir yolunu bulmak zorundasınız.

Peki, odaklanma yeteneğine sahip olmadığınızı ya da odak düzeyinin ne durumda olduğunu nasıl öğrenebilirsiniz? Bunu öğrenmenin birkaç yolu vardır. Bunlardan bir tanesi de bu alanda çalışan bir psikolog aracılığıyla dikkat ve algı testlerinin uygulanmasıdır.

Bu testler, bireylerin dikkat ve odaklanma gibi zihinsel becerilerini ölçmeye, yoğunlaşma durumları hakkında bilgi vermeye yarayan testlerdir. Dikkat ve algı testlerinin sonuçlarının bir uzman tarafından değerlendirilmesi çok önemlidir. Bu testler tek başına bir tanı ve teşhis koymak için yeterli değildir. Dolayısıyla mutlaka uzman görüşü gerekmektedir.

Odaklanma Sorunu Nasıl Çözülür?

Odaklanma sorunu çözümleri daha çok altta yatan sebebe yöneliktir. Bunun için de öncelikle hangi faktörün etkili olduğunu tespit etmek gerekir. Eğer psikolojik veya nörolojik bir problemden olduğu düşünülüyorsa, bu konu hakkında mutlaka bir uzman görüşü alınmalıdır. Bunun dışında aşağıdaki önerilere dikkat ederek de odak yeteneğinizi artırabilirsiniz:

• Meditasyon yapabilirsiniz.
• Egzersiz yapabilirsiniz.
• Stres yönetimi hakkında eğitim ve danışmanlık alabilirsiniz.
• Odaklanma ve beyin egzersizleri yapabilirsiniz.
• Öz eleştiri yapıp olumlu düşüncelere odaklanabilirsiniz.
• Çalışırken düzenli molalar verebilirsiniz. (Pomodoro tekniğinden faydalanabilirsiniz.)
• Bazı görevlerde iş birliği yapabilirsiniz.
• Uyku düzeninizi ayarlayabilirsiniz.
• Dengeli beslenmek için çaba gösterebilirsiniz.
• Yapacağınız işleri planlayabilirsiniz.
• Multitasking (çoklu iş) yerine tek göreve odaklanabilir, adım adım ilerleyebilirsiniz.
• Yoğun çalışmalarınızda mola ile dinlenebilirsiniz.
• Sosyal ve profesyonel destek alabilirsiniz.

Odaklanma Sorunu Yaşayanlar Ne Yapmalı?

Odaklanma sorunu; uzman görüşü ile ilaç kullanımı, sağlıklı yaşam tarzı benimseme, planlı çalışma, egzersiz yapma gibi çözüm yollarıyla iyileştirilebilen bir olgudur. Ancak tam olarak hangisinin yapılacağını öğrenmek için uzman görüşü almak gereklidir.

Muayene sonucunda tıbbi bir hastalığa rastlanmazsa meditasyon, egzersiz, profesyonel destek almak, sağlıklı uyku periyotları oluşturmak gibi yaşam kalitesini düzeltecek faktörler üzerine eğilmek gerekir. Eğer sorun tıbbi bir geçmişe dayanıyorsa uzman hekimin önerileri dikkate alınmalıdır.

Odaklanma Sorununa Ne İyi Gelir?

Konsantrasyon bozukluğu günümüzde birçok kişide görülmektedir. Ancak uzmanların vermiş olduğu önerilerle bu sorun çözüme kavuşmaktadır. Bu bağlamda aşağıdaki ipuçlarına dikkat etmeniz odak sorununuz için faydalı olacaktır:

• Ruh sağlığınıza ve kendinize önem verin.
• Aynı anda birden fazla iş yapmayın.
• Dikkatinizi neyin dağıttığını bulun.
• Gün ışığından faydalanın.
• Uykunuzu düzenleyin.
• Beyin sağlığınızı destekleyecek yiyecek ve içecekleri tüketin.
• Fiziksel ve zihinsel egzersizler yapın.
• Stresle baş etmenin yollarını öğrenin.
• Uzman görüşü almayı ihmal etmeyin.