Özgüven duygusu insanın olmazsa olmazlarındandır. Dolayısıyla bütün insanlar sağlıklı ve güçlü bir özgüvene sahip olmak ister. Çünkü kendinize güvendiğiniz zaman hayatı daha kaygısız yaşamaya başlarsınız. İletişim kurmaktan çekinmez ve reddedilmekten korkmazsınız.
Fakat, ne yazık ki, bütün insanlar iyi bir özgüvene sahip değildir. Birçoğu, hayatının bütün yönlerini etkileyen özgüven eksikliği ile mücadele etmek zorunda kalmaktadır.
Peki, toplumdan soyutlanmayı ve kendine yabancılaşmayı artıran özgüven eksikliği nedir? Özgüven eksikliğini ölçmek ve gidermek nasıl mümkün olabilir? Hepsinin cevabı ve çok daha fazlası için yazımızı okumaya devam edin!
Özgüven Eksikliği Nedir?
Özgüven, hem profesyonel hem de kişisel yaşamda başarılı olmayı sağlayan değerli bir anahtardır. Kendine güvenen insanlar, oluşan problemler karşısında kolay kolay paniklemez ve sakin kalır. Çünkü onunla yüzleşmek için gerekli becerilere sahip olduğunu bilir.
Özgüven eksikliği ise kendinize inanmadığınız ve harekete geçmekte zorlandığınız bir duygu durumunu ifade eder. Gelecekteki durum ister iş yaşamıyla ister kişisel yaşamla ilgili olsun, bunun üstesinden gelemeyeceğinize inanırsınız. Yeni bir şeyler deneme konusunda hep çekingen davranırsınız. Bununla birlikte, değersizlik hissi de tetiklenmeye başlar.
Bu nedenle, özgüven problemi yaşayan kişiler hedef karşısında başarısız olma korkusu yaşar. Gittikçe artan korku, kişiyi geri çekilmeye ve hatta depresyona iten semptomların ortaya çıkmasına neden olur. Sonuç olarak hayat kalitesi ciddi düzeyde olumsuz etkilenir.
Özgüven Eksikliği Neden Olur?
Eğer en zararsız olayda bile kendinize inanmayı bırakıyorsanız, buna neden olan faktörleri bilmeniz çok önemlidir. Çocukluk döneminde alınan katı eğitim, ebeveynlerin baskıcı tavrı ve beraberinde gelen yanlış yapma korkusu bu faktörlerden bazılarıdır. Ancak özgüven eksikliğinin temelinde yatan faktörler sadece bunlarla sınırlı değildir.
Aşağıdaki olayların tümü, özgüven eksikliği nedenleri arasında gösterilebilir:
Çocukluk Döneminde Yaşanan Sıkıntılar: Benlik saygısının ve öz farkındalığın temelleri çocukluk döneminde atılır. Eğitim psikolojisine göre, dikkatimizi odaklandığımız şeyi geliştirmeye meyilliyizdir. Bir çocuk, ebeveynleri tarafından olumsuz davranışlara maruz bırakıldığı zaman bu özgüven eksikliği ile sonuçlanacaktır.
Depresyon: Sosyal yaşamdan çekilme ve hareketsizlik ile karakterize olan depresyon, özgüven eksikliğine neden olabilir. Uzun süre yalnız kalmak ve sevdiğiniz şeylerden uzaklaşmak, kendinize olan güveninizi önemli ölçüde zayıflatır.
Baskıcı Eğitim: Yanlış yaptığı zaman cezalandırılan bir çocuk yetişkinlik döneminde başarısızlık korkusuyla mücadele edecektir. Kişi, bu korkuyla mücadele edemedikçe kendini geri çekmeye başlayacaktır. Bu geri çekilme çoğunlukla düşük özgüvenle sonuçlanır.
Kaygı Bozukluğu: Kaygı ve özgüven eksikliği yakından ilgilidir. Kaygının temel özelliklerinde endişe ve korku vardır. Bu duygular, kişinin kendine olan inancını sarsmaya yetecek kadar güçlü olabilir.
Uzuvları Etkileyen Hastalıklar: Ne yazık ki, dış görünüş ve özgüven eksikliği arasında birbirini besleyen bir bağ vardır. Önceden kendine oldukça güvenen bir kişinin, yaşadığı hastalık sonrasında kendine olan inancını kaybettiğini görebilirsiniz. Örneğin, diyabet nedeniyle bir uzvunu kaybeden birey eskisi gibi olmayabilir. Yine başka bir örnek verecek olursak, saçlarını çok seven bir kişi, kanser olduğunda saçlarını kaybedebilir. Bu onun kendine olan sevgisini ve güvenini azaltabilir. Bu yüzden dış görünüşün özgüven eksikliği ile yakından ilgili olduğunu söyleyebiliriz.
Özgüven Eksikliği Belirtileri Nelerdir?
Söz konusu özgüven olunca, belirtileri anlamak her zaman kolay değildir. Çünkü birey, bu sorunla başa çıkabilmek için farklı stratejiler geliştirmiş olabilir. Bununla birlikte, biraz dikkatli olunduğunda kolayca yakalayabileceğiniz bazı sinyaller ve işaretler vardır.
İnsanların çoğunluğundan farklı bir görüş ileri sürmede tedirginlik
Haklarını kullanamama
Değersizlik hissi
İltifatı veya eleştiriyi kabul etmede zorluk yaşama
Kendini başkalarıyla kıyaslama
Performans ve başarı kaygısı
Seçim yapmakta zorluk
Başkalarından onay ya da geri bildirim alma ihtiyacı
Rahatsız etme düşüncesi
Yetişkinlerde Özgüven Eksikliği Belirtileri
Özgüven problemi hem çocuklarda hem de yetişkinlerde görülebilir. Her iki yaş grubu için de sorun ortak olsa bile, ortaya çıkan semptomlar birbiriyle aynı değildir. Yetişkinlerde özgüven eksikliği belirtileri genel olarak şu şekildedir:
Karşı cinse karşı özgüven eksikliği,
Sevilmeme korkusu,
Başkalarından daha başarısız hissetmek,
Eylemsizlikle ortaya çıkan suçluluk duygusu,
Karşıdaki insanın bakışlarından korkmak,
Eleştirilme korkusu.
Özgüven Eksikliği Çalışma Hayatını Nasıl Etkiler?
Özgüven eksikliğinin iş yerinde somut olarak fark edilebileceğini söylemek mümkündür. Başaramama korkusu, tereddütlü çalışma ve “İnsanlar ne der?” düşüncesi aşırı hassas olmanıza neden olur.
Çalıştığınız yerde aşırı derecede özgüvensizlik, daha ileri seviyelere giderek sahtekarlık sendromuna bile dönüşebilir. Bu tip bir durum meydana geldiğinde, “Ben kesinlikle buraya ait biri değilim’’, ‘’İş arkadaşlarım her konuda benden çok daha başarılı” gibi olumsuz düşüncelere kapılabilirsiniz. Başarısızlık stratejisi uygulayarak adeta kendi yetersizliğinizi kanıtlamak için çabalayabilirsiniz.
İş yeri, farklı kültürden insanların zorunlu olarak bir çatı altında toplandığı bir alandır. Bunu fırsata çevirerek yeni arkadaşlıklar kurabilir ve sosyal ilişkilerinizi sağlıklı bir şekilde pekiştirebilirsiniz. Özgüven problemi yaşadığınızda bütün bu güzel duygulardan mahrum kalırsınız.
Çünkü arkadaşlarınıza ve işinize olan bakış açınız diğerlerinden farklıdır. Daima yargılanma ve eleştirilme korkusu yaşadığınız için arkadaşlarınızla ikili ilişki kurma konusunda endişeli davranabilirsiniz.
Bir işi yapabilmek ile yapabildiğinizi karşı tarafa göstermek arasında büyük farklar vardır. Oldukça başarılı olduğunuz bir işi patronunuza sunamadığınızda başarılı sayılmazsınız.
Ancak eksik yaptığınız işi sunarken özgüvenli davrandığınızda beklediğinizden de iyi sonuçlar elde edebilirsiniz. Bütün bunlar göz önüne alındığı zaman özgüven eksikliğinin gerçek performansınız üzerindeki etkilerini görebiliriz.
Özgüven Eksikliği Nasıl Giderilir?
Özgüven eksikliği uzun vadede son derece zararlı olabilir. Romantik ilişkileri engelleyebilir, kariyerinize liderlik etmede veya iş bulmada zorluklara yol açabilir. Bunun için ne kadar erken farkına varıp onunla mücadele ederseniz, o kadar önemli sonuçlar elde edersiniz.
Peki, bu noktada özgüven eksikliği nasıl giderilir?
Profesyonel Yardım Almak: Kendinize bir türlü güvenmiyor ve bunu aşmakta zorlanıyorsanız profesyonel bir görüş almanız faydalı olabilir. Online terapi ya da yüz yüze seanslardan birini tercih ederek özgüven eksikliği tedavisi için görüşmeler gerçekleştirebilirsiniz. Seans süresi boyunca öz farkındalık duygusu kazanmayı öğrenebilirsiniz. Bu da daha özgüvenli olmanız için atacağınız en değerli adım olacaktır.
Benlik Algısı Geliştirmek: Düşük benlik saygısı problemi yaşıyorsanız özgüven sorunlarıyla mücadele içinde olmanız çok doğaldır. Bu yüzden, ilk olarak kendinizi sevmeyi ve bütün yönlerinizle kendinize saygı duymayı öğrenmeniz gerekir. Böylece kendinize daha fazla güvenebilirsiniz.
Sosyal Beceriler Edinmek: Özgüven eksikliği yüzünden asosyal bir ruh haline bürünmüş olmanız sürpriz değildir. Ancak insanlarla konuşmaktan kaçınmak veya sosyal etkinliklerden bir adım geri durmak sizi epey geriye götürecektir. Bunun yerine küçük adımlar atabilir ve hayatınıza sosyal canlılık kazandırabilirsiniz.
Çocuklarda Özgüven Eksikliği Nasıl Giderilir?
Özgüven problemi hem yetişkinleri hem de çocukları etkileyen önemli bir durumdur. Çocuğunuz gittikçe içine kapanıyorsa, sosyal ilişkiler kurmak istemiyorsa veya akranlarıyla konuşurken gergin hissediyorsa özgüven seviyesi düşük olabilir.
Neyse ki, çocuğunuzun kendine olan güvenini geri kazanmasına yardımcı olmak için yapabileceğiniz şeyler var!
Destekleyici Olun
Bütün anne ve babalar çocuklarını sever; fakat çok azı çocuklarını her koşulda destekler. Eğer sizin de çocuğunuz düşük özgüven problemi yaşıyorsa, bu bir şeylerin yanlış gittiği anlamına gelir.
Dolayısıyla da yanlış duyguların önüne geçmek yine anne babanın görevidir. Çocuğunuzu çabası için takdir edebilir, başarıları için tebrik edebilir veya başarısızlıkları için de yanında olduğunuzu hissettirebilirsiniz. Sizden destek gören çocuk kendisine daha fazla güvenecektir. Bu da onun başarılı olma ihtimalini artıracaktır.
Sorumluluk Duygusu Aşılayın
Çocuklarınızın yerine her şeyi yapmayı bırakın. Evet, onlar bir yetişkin gibi sorumluluk alamazlar. Ama şans verdiğinizde ufak görevleri başarıyla tamamlayabilecek yapıya sahipler. Çocuğunuza güvenin ve minik de olsa bazı görevleri yapmasını isteyin.
Mesela çocuğunuzdan çöpü dökmesini veya odasını toplamasını isteyebilirsiniz. Ardından, yaptığı işler için ona teşekkür edin ve bunun oldukça değerli olduğundan bahsedin.
Aktiviteler İçin Teşvik Edin
Özgüven eksikliği yaşayan çocuk, yaşıtlarıyla olmaktan çekinir ve bu yüzden de aktivitelere katılmak istemez. Bunu fark ettiğiniz andan itibaren katılabileceği sosyal aktiviteler hazırlamalısınız. Çocuğunuza hangisine katılmak istediğini sorabilir ve sizin istemediğinizi seçse bile kararına saygı duymalısınız.
Çocuklarınızın Duygularına ve Fikirlerine Kulak Verin
Çocuklarınızın duygu ve düşüncelerini anlatmalarına yardımcı olun. Hangi konudan bahsederse etsin onları can kulağıyla dinleyin ve en önemlisi de bunu onlara hissettirin.
Özgüven Nasıl Kazanılır?
Özgüven eksikliği neredeyse hayatınızın her yönünü etkileyebilir. Ancak işinize yarayacak bazı ipuçlarını elde ettikten sonra bunun önüne geçebilirsiniz:
Özgüveninizi düşüren tetikleyicileri düşünün ve onlardan uzaklaşın.
Başarılarınızın farkına varın ve kendiniz hakkında olumsuz konuşmayın.
Aklınıza gelen negatif düşüncelere meydan okuyun.
Mutlu ve pozitif ifadeler kullanın.
Hatalarınız için kendinizi suçlamayı bırakın.
Görevlerinize zorunlulukmuş gibi davranmayın. ‘’Bu olmalı’’ ve ‘’Bunu yapmak zorundayım’’ gibi ifadeleri bir süre lügatınızdan çıkarın.
Ne öğrendiğinizi ve başkalarına neler kattığınızı düşünün.
Kendinize iyi bakın. Hoşunuza giden aktiviteleri yapın.
Yanınızda daima sizi mutlu eden insanlar olsun. Mutsuzluğunuza neden olan insanlarla bir arada bulunmayın.
Her şeyden önemlisi, özgüven eksikliğini gidermek için en kısa sürede profesyonel yardım alın. Alanında uzman psikologlarımız size bu konuda destek verecek ve probleminizi çözmeniz için önemli katkılarda bulunacaktır. Siz de vakit kaybetmeden psikologlarımızdan randevu alın, online terapiye dilediğiniz yerden başlayın!
Her birey farklı bir karaktere sahiptir ve potansiyel davranış kalıpları bu karakter çevresinde gelişir. Bu nedenle insan kişiliğini anlamak, psikologlar için bile uğraş gerektiren oldukça karmaşık bir iştir. Neyse ki, zihnin gizemlerini çözmeye yardımcı olan ve insan kaynaklarından askeriyeye kadar birçok farklı alanda kullanılan güvenilir araçlar var. Bunlardan biri de Minnesota çok yönlü kişilik envanteridir. […]
Çocukların en önemli değişikliklere adım attığı çağlardan birisi okul çağıdır. Okul çağı, çocukların sosyal, fiziksel ve duygusal gelişimlerinin hızlandığı ve önemli değişimlerin yaşandığı bir dönemdir. Bu süreçte çocuklar, etkileşim kurduğu kişilere karşı çeşitli davranış problemleri geliştirebilir. Başta kolayca fark edilmeyen problemler, çocukların hem akademik başarılarını hem de sosyal ilişkilerini olumsuz yönde etkileyebilir. Çocuklar, doğal olarak, […]
Cömertlik, sadece maddi yardımla sınırlı olmayıp zaman, emek ve ilgi gibi pek çok biçimde ifade edilebilir. Toplumsal hayatta önemli bir yere sahip olan bu davranış kalıbı, bireyin sadece çevresine değil, kendi psikolojik iyi oluşuna da katkı sağlamaktadır. Araştırmalar, cömertlik pratiklerinin kişilerin topluma ve sevdiklerine yarar sağlayabilmesinden dolayı kendilerini yeterli hissetmesi, kendinden ve yaptığından tatmin olmuşluk […]
Dr. Nossrat Peseschkian tarafından geliştirilen Pozitif Psikoterapi, insanın içinde bulunduğu duruma farklı açılardan bakabilmeyi amaçlar. Bu sebeple, kişilerin sorunlarına/çatışmalarına çözüm ararken bireysel, toplumsal, biyolojik ve sosyolojik boyutlardan yaklaşır. Pozitif Psikoterapi ekolünün temelini Denge Modeli oluşturur. Denge Modeli, 4 temel alan üzerinde durmaktadır. Beden ve duyular İş ve Başarı İlişkiler Gelecek ve Fantezi Ruhsal açıdan sağlıklı […]
Çoğu insan, kendisini yetenekli ve dayanıklı olarak nitelendirmeyi sever. Nitekim, güçlenmiş, zorluklara göğüs germiş ve yaşamının kontrolünü eline almış bir insan olmak, her bireyi mutlu eder. Ancak bazen, ne kadar güçlü olduğumuzu düşünürsek düşünelim, diğer insanların yardımına ihtiyacımız olduğunu gösteren olaylar ortaya çıkar. Bazı insanlar bu durumlarda kendini zihinsel ve duygusal olarak sıkışmış hissederken; bazı […]
Her insan, bazı zamanlarda kaygı ve stres duygularını arttıran, işte veya kişisel yaşantısında konsantrasyon güçlüğüne neden olan düşüncelerle meşgul olduğu bir dönem yaşar. Geçmiş ve gelecekle ilgili bu rahatsız eden düşünceler, o anda var olmayı ve şimdiki zamanda mutlu olmayı engeller. İşte, tam da bu noktada bilinçli farkındalık egzersizleri devreye girer! Mindfulness olarak da bilinen […]
İyi bir yaşam, her şeyden ve herkesten önce, kişisel olarak kendinize uygun bir yaşamdır. Peki, kendinizi iyi tanımadan, size ve ihtiyaçlarınıza uygun bir hayat inşa etmeniz mümkün müdür? Ne yazık ki, çoğu kişi için bu mümkün değildir. Onlar için yaşam uçsuz bucaksız bir okyanusta akıntıyla yolculuk etmek gibidir. Peki, bu yolculuk nasıl dizginlenir? Bahsi geçen […]
Her canlının içinde benliğinin odak noktası yatar. Örneğin; bir fincan kahvenin özü çekirdektir, etin özü proteindir. İnsanın özü ise kendisidir. Herşey özüyle birlikte güzeldir. İnsan da bu kurala dahildir. Çünkü kendi gibi olamayan herkes, er ya da geç toplum tarafından arzulanan ve kabul edilen normlara sürüklenir. Bütün bireylerin herkesleştiği ve kimsenin kendisi gibi olamadığı bir […]
