Nezaketin varlığı hayatın birçok alanında bize kapılar açabilir ya da tam tersi yokluğu birçok kapıyı kapatabilir. Toplumdan topluma nezaket ve davranış örnekleri değişim gösterir.
Örneğin, geçtiğimiz yıllarda bir Fransız garson, “agresif tonu” nedeniyle Kanada’da çalıştığı bir restauranttan kovulmuştu. Garson, davranışının tamamen yetiştiği Fransız kültüründen kaynaklandığını savundu. Kanadalı işyeri sahibi ise garsonun tavrının “nezaket kurallarına aykırı” olduğunu söyleyerek haklılığını dile getirdi.
Her iki ülkede de büyük tartışmalara yol açan ve hatta “Fransız olduğu için kovuldu” manşetiyle gazetelere taşınan bu olay iki yeni soruyu gündeme taşıdı: Nezaket evrensel bir kavram mıdır? Neyin kabul edilebilir davranış olmadığına dair fikrimiz yetiştiğimiz kültüre göre farklılık gösterir mi?
Yazının devamında, bu iki sorunun cevabını mercek altına alalım!
Nezaket Kuralları Neden Toplumsal Olabilir?
Sosyal ve örgütsel normları ihlal eden ve ikili ilişkilerde anlaşmazlıklara yol açan davranışlar nezaketsizlik olarak nitelendirilebilir. Bu kurallar, hangi davranışların kabul edilebilir olmadığına dair görüşlerimizi içerir. Örneğin, birçok kültürde insanlar yemeği çatal bıçak kullanmadan yemenin görgüsüzlük olduğunu savunur.
Nezaket kuralları söz konusu olduğunda, büyük bir çoğunluk bunları uygulanabilir kurallar olarak görür. Dışarıdan basit görünen oysa derinde çok daha karmaşık temellere sahip nezaket kuralları, bazı zamanlar örtük olma niteliği taşır.
Bu nitelik de yanlış anlamalara neden olur ve nezaket kurallarına ilişkin farklı bakış açılarını doğurur. Bir toplumun kabul edilebilir bir davranış olduğunu düşündüğü şey, farklı bir toplum tarafından kaba veya nezaketsizlik olarak görülebilir.
Örneğin, kalabalık bir ortamda burun temizlemek çoğu toplumda nezaketsizlik sayılırken Alman halkı için bu kabul edilebilir bir durumdur.
Farklı Kültürler Farklı Kuralları Doğurur
Kültürler üzerine çalışma yürüten bazı araştırmacılar, farklı dillerde nezaket ölçüsü olarak “doğrudan iletme” gücünün olması gerektiğini ifade eder. Örneğin, Japon halkı karşı tarafla iletişim kurmak için dolaylı cümleleri tercih etmektedir. Görüşmek istedikleri kişiye “seni kısa süre için rahatsız edebilir miyim?” şeklinde soru yöneltmektedir.
Japonların yönelttiği soruya baktığınızda “rahatsız etme” kelimeleri karşısında bile rahatsız hissedebilirsiniz. Oysa bu, onlar için davranıştan önce özür dileme anlamına gelmektedir. Aynı örneğe Alman halkı açısından baktığımızda ise kısa ve net olma hususuna vurgu yaptıklarını görebiliriz: “Seninle konuşmam gerekiyor”.
İlk bakışta, Japonca konuşanların daha nazik ve kibar bir konuşma stilini benimsediklerini düşünebilirsiniz. Ancak birbirinden ayrı dillerin kalıplarında yer alan bu farklar, yanlış anlamalara ve kırılmalara yol açabilir.
Nezaket Kuralları Evrensel Midir?
İnsanların bir kısmı nezaket kurallarının toplumsal olduğunu savunurken, diğer kısmı bu normların evrensel olması gerektiğini savunmaktadır. Onlara göre, bir insanın nazik ve şefkatli olması için aynı dili konuşmalarına ve aynı havayı solumalarına gerek yoktur. Evrenselliği savunanlara göre önemli olan, dünyanın neresinde olursa olsun bütün insanlara aynı saygıyı ve güler yüzü gösterme becerisine sahip olmaktır.
Bu açıdan bakıldığında ve birçok toplum tarafından kabul edilen nezaket kuralları göz önüne alındığında, nezaketin bütün insanlığa hitap eden bir kavram olduğunu savunabiliriz.
Dünyaca ünlü yazar Mark Twain, bu konuyla ilgili “Nezaket, sağır insanların duyabileceği ve körlerin görebileceği bir dildir.” demiştir. Belki de nezaket, gerçekten de dünyanın bütün ülkelerinde birbirinden habersiz yaşamlarını devam ettiren insanlar için ortak dildir.
Sonuç Olarak: Nezaket Toplumsal Mıdır, Evrensel Midir?
Konuyla ilgili net ve kesin bir görüşü savunmak doğru değildir. Her görüş kendi içerisinde haklıdır ve her görüş diğerine göre aykırılıklar barındırır. Kültürel farklılıklara rağmen günümüzde internet ve sosyal medya kullanımının tüm dünyada yaygınlaşması, bu kültürlere ait nezaket kurallarının hızlı değişimine ve birbirlerine benzemelerine de zemin hazırlamaktadır. Fakat, hangi görüşe yakın olursak olalım, hatırlamamız gereken; sevgi ve hoşgörünün bütün insanlar için ortak dil olduğu.
Cömertlik, sadece maddi yardımla sınırlı olmayıp zaman, emek ve ilgi gibi pek çok biçimde ifade edilebilir. Toplumsal hayatta önemli bir yere sahip olan bu davranış kalıbı, bireyin sadece çevresine değil, kendi psikolojik iyi oluşuna da katkı sağlamaktadır. Araştırmalar, cömertlik pratiklerinin kişilerin topluma ve sevdiklerine yarar sağlayabilmesinden dolayı kendilerini yeterli hissetmesi, kendinden ve yaptığından tatmin olmuşluk […]
Dr. Nossrat Peseschkian tarafından geliştirilen Pozitif Psikoterapi, insanın içinde bulunduğu duruma farklı açılardan bakabilmeyi amaçlar. Bu sebeple, kişilerin sorunlarına/çatışmalarına çözüm ararken bireysel, toplumsal, biyolojik ve sosyolojik boyutlardan yaklaşır. Pozitif Psikoterapi ekolünün temelini Denge Modeli oluşturur. Denge Modeli, 4 temel alan üzerinde durmaktadır. Beden ve duyular İş ve Başarı İlişkiler Gelecek ve Fantezi Ruhsal açıdan sağlıklı […]
Çoğu insan, kendisini yetenekli ve dayanıklı olarak nitelendirmeyi sever. Nitekim, güçlenmiş, zorluklara göğüs germiş ve yaşamının kontrolünü eline almış bir insan olmak, her bireyi mutlu eder. Ancak bazen, ne kadar güçlü olduğumuzu düşünürsek düşünelim, diğer insanların yardımına ihtiyacımız olduğunu gösteren olaylar ortaya çıkar. Bazı insanlar bu durumlarda kendini zihinsel ve duygusal olarak sıkışmış hissederken; bazı […]
Her insan, bazı zamanlarda kaygı ve stres duygularını arttıran, işte veya kişisel yaşantısında konsantrasyon güçlüğüne neden olan düşüncelerle meşgul olduğu bir dönem yaşar. Geçmiş ve gelecekle ilgili bu rahatsız eden düşünceler, o anda var olmayı ve şimdiki zamanda mutlu olmayı engeller. İşte, tam da bu noktada bilinçli farkındalık egzersizleri devreye girer! Mindfulness olarak da bilinen […]
İyi bir yaşam, her şeyden ve herkesten önce, kişisel olarak kendinize uygun bir yaşamdır. Peki, kendinizi iyi tanımadan, size ve ihtiyaçlarınıza uygun bir hayat inşa etmeniz mümkün müdür? Ne yazık ki, çoğu kişi için bu mümkün değildir. Onlar için yaşam uçsuz bucaksız bir okyanusta akıntıyla yolculuk etmek gibidir. Peki, bu yolculuk nasıl dizginlenir? Bahsi geçen […]
Her canlının içinde benliğinin odak noktası yatar. Örneğin; bir fincan kahvenin özü çekirdektir, etin özü proteindir. İnsanın özü ise kendisidir. Herşey özüyle birlikte güzeldir. İnsan da bu kurala dahildir. Çünkü kendi gibi olamayan herkes, er ya da geç toplum tarafından arzulanan ve kabul edilen normlara sürüklenir. Bütün bireylerin herkesleştiği ve kimsenin kendisi gibi olamadığı bir […]
Bazı rahatsızlıklar, yaş fark etmeksizin, bütün insanlarda her an meydana gelebilir. Mide bulantısı da bebeklerden yetişkinlere kadar herkeste zaman zaman ortaya çıkan problemlerden biridir. Kişinin günlük yaşam kalitesini olumsuz yönde etkileyen bu durum, çoğunlukla soğuk algınlığı, reflü ve gastrit gibi hastalıkların belirtisi şeklinde ortaya çıkmaktadır. Bu sağlık problemlerinin bir an önce çözülmesi gerekir. Zira bulantının […]
Tüm bireyler kendilerini diğer bireylerden ayıran bazı duygulara sahiptir. Diğer taraftan bireylerin farklı şekillerde deneyimlediği ortak duygular da vardır. Kıskançlık da bu ortak duygulardan biridir. Örneğin, partneriniz eski sevgilisinden bahsettiğinde veya partnerinizin önceki ilişkisine ait fotoğraflarına denk geldiğinizde rahatsız edici olabilecek duygular hissetmeniz oldukça doğaldır. Kıskançlık duygusu da bunlardan bir tanesidir. Kıskançlık duygusu, çok fazla […]
