Pasif Agresif Ne Demek? Pasif Agresif Kişilik Belirtileri Nelerdir?

Günlük hayatımızda agresifliğe pek çok kez tanıklık ederiz. Öfke patlaması veya açık bir saldırganlık hali genellikle kolayca fark edilir. Bağıran, öfkesini kontrol edemeyen ve tepkilerini doğrudan ortaya koyan birini tanımak hiç de zor değildir. 

Peki ya sesini hiç yükseltmeden dolaylı yollardan size zarar veren insanları hiç düşündünüz mü? İşte, bu noktada devreye giren davranış biçimine pasif agresif davranış denir. Sessiz ama son derece etkili bir saldırganlık şekli olan bu yaklaşım, kimi zaman derin bir suskunlukla kimi zaman ise dolaylı ve imalı tavırlarla kendini gösterir. 

Peki, pasif agresif ne demek? Tam olarak kimler için bu tabir kullanılır ve pasif agresif kişilik belirtileri nelerdir? Hepsinin cevabını ve daha fazlasını bu yazımızda bulabilirsiniz.

Pasif Agresif Ne Demek? 

Mutsuzluk, öfke ve hayal kırıklığı gibi olumsuz duyguların dolaylı ve karmaşık bir şekilde ifade edilmesine pasif agresif davranış denir. Kişi, karşılaştığı bir durumla ya da hissettiği duygularla doğrudan yüzleşmekten kaçındığında bu tutum ortaya çıkar. İlk bakışta fark edilmesi zor olan bu davranış biçimi, zamanla erteleme, uzun süreli sessizlik, alaycı tavırlar veya örtülü eleştiriler gibi tepkilere dönüşür.

Pasif agresif davranışlar, duyguların doğrudan ifade edilmesinin riskli ya da rahatsız edici olduğu düşünüldüğünde bir savunma mekanizması olarak ortaya çıkar. Bu tutum kişiler arası ilişkilerde, aile dinamiklerinde ve iş hayatında kendini gösterebilir. Hatta zamanla iletişimi ve ilişkileri olumsuz etkileyebilir.

Pasif Agresif Kişilik Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?

Pasif agresif kişilik bozukluğuna sahip birini tanımak her zaman kolay değildir. Bu kişilerin alaycı ve etkileyici bir üslup kullanarak kendilerini farklı bir şekilde sunma yetenekleri, bu tür davranışlarını fark etmeyi zorlaştırabilir. Bu yüzden pasif agresif kişilerin sahip olduğu kişilik yapısının dinamiklerini tam olarak anlamak zaman ve dikkat gerektirir. Ancak bazı belirgin işaretlere dikkat ederek pasif agresif davranışlar sergileyen insanları daha kolay tanıyabilirsiniz. Nedir mi bunlar? Hemen sıralamaya başlayalım!

1. Direnme

Pasif agresif davranışın en yaygın belirtileri arasında direnç ve belirsizlik yer alır. Bu kişiler, kendilerine önerilen fikirlere ilk başta uyumluymuş gibi görünür. Fakat daha sonrasında yapması gerekeni ya geciktirir ya da kasıtlı olarak sizin hoşunuza gitmeyecek bir şekilde yerine getirir. Böylece pasif agresif özne, gerçek niyetinin üzerine opak bir perde çekerek, karşı tarafı tüm enerjisiyle denediğine fakat pek düzgün yapamadığına ikna eder.

2. Duygusal Şantaj

Pasif agresif davranışlar sergileyen kişiler, genellikle başkaları tarafından yanlış anlaşıldıklarını iddia eder ve istedikleri sonuca ulaşmak için duygusal şantaja başvurur. Bu şantaj türü, başkalarını sevgisizlikle suçlamak veya ‘’ben hariç herkesle iyi geçiniyorsun’’ gibi başkalarını içeren külfetli karşılaştırmalar yapmakla kendini gösterir.

Bu tür kasten yapılmış tavırlarla muhatabın sevgisini manipüle etmek amaçlanır. Bu suçlamaların hedefi olan kişiler, hiç sorumlulukları olmayan şeyler için bile suçluluk duyabilir ve duygusal şantaja yenik düşerek karşı tarafa hak verebilir.

3. Somurtkanlık

Somurtkanlık, pasif agresif davranışlar sergileyen kişilerin en belirgin özelliklerinden biridir. Kişinin sürekli yüzünü asarak sergilediği bu tutum, başkaları tarafından sert veya duyarsız olarak anlaşılabilir. Eleştiri anlarında ortaya çıkar ve genellikle suçlamaları tersine çevirmeyi hedefler. Bunu yapmalarındaki amaç, karşı tarafa rahatsız edici bir atmosfer yaratarak ağır söylemlerde bulunmalarını sağlamaktır.

4. Sessizlik

Pasif agresif kişi, sessizliği adeta bir silah gibi kullanarak herhangi bir olaya ya da duruma doğrudan tepki vermez. Kaygıları veya öfkesi ne kadar yoğun olursa olsun, bunu açıkça ifade etmekten çekinir. Bu yüzden hem karşı tarafı cezalandırmak hem de içinde bulunduğu durumdan dolayı canının sıkkın olduğunu göstermek için katı bir sessizliğe bürünmeyi tercih eder.

5. Otoriteye Karşı Çıkma

Pasif agresif kişiler, başkalarının kurduğu otoriteyi kabul etmekte zorlanır. Hem kendileri hem de başkaları için belirledikleri kurallar vardır ve başkalarının kuralları sadece bir dayatma olarak algılanır. Bu tutum, genellikle ergenlik dönemi ile bağlantılı olsa da yetişkinlikte de devam edebilir.

6. Kıskançlık

Kıskanmak, pasif agresif kişilerin adeta kimlikleri gibidir. Bu kişiler, başkalarını başarılarından dolayı tebrik etse de içlerinde olumsuz duygular barındırır. Her şey göstermelik olup aslında içsel kıskançlıkları her zaman mevcuttur.

7. Hatalarını Fark Etmeme

Öz güven eksikliği ve düşük benlik saygısı nedeniyle, genel olarak pasif agresif kişiler hatalarını görmezler. Onlar için başarısızlık veya hata yapmak asla kendi kabahatleri değildir. Başkalarının hatalı çalışmaları ya da kötü şansları, onların başarısızlıklarını açıklar. Bu kişiler, başkalarının hatalarını kolayca fark etseler de kendi hatalarını nadiren kabul ederler.

8. Meydan Okuma ve Pişmanlık Arasındaki Gelgitler

Pasif agresif bireyler, sıklıkla sırları veya kişisel bilgileri sızdırmakla tehdit ederler. Bunu da öfkelenip üzgün hissettikleri kişilere karşı yaparlar. Meydan okuma bittikten sonra, yaptıkları şeyler için pişmanlık duysalar da bu yanlışlarını düzeltmezler. Çünkü karşı taraf açıklama yapmasını istediğinde, pasif agresif kişiler gerçekleri inkâr eder ve alternatif versiyonlar sunar. Nihayetinde af dileme ve mağdurun acıma duygularını teşvik etme yoluna giderler.

9. Faaliyetleri Baltalama

Pasif agresif kişiler, dışarıdan gelen talepleri baltalayabilir ve bilerek sabote edebilirler. Gerçekten yapmak istemedikleri bir şey talep edildiğinde, karşılarındaki kişiyi umutsuzluğa düşürecek kadar ciddi engeller çıkarırlar. Unutkanlık, yavaşlık, uyumsuz iş birliği ve ertelenmiş saldırganlık gibi kasıtlı tepkilerle bu davranışları sürdürürler.

10. Başkalarının Çabalarını Sabote Etme

Pasif agresif kişiler, daha önce de belirttiğimiz gibi başkalarının çabalarını da sabote edebilir. Bu doğrudan ya da duygusal saldırılarla gerçekleştirilir. Karşı tarafın cesaretini kırmak ya da ihtiyacı olan zamanı en iyi şekilde değerlendirmesinin önüne geçmek gibi çeşitli amaçları vardır. Öte yandan bu saldırılar özellikle örtülü şekilde yapılır. Böylece saldırganlıklarının fark edilmemesi sağlanır.

11. Şikayet ve Protesto

Pasif agresif kişilik bozukluğuna sahip kişiler, kendilerini sorumluluklardan kurtarmak için başkalarını suçlamayı tercih ederler. Hatta bu kişiler, kendilerine verilen sorumluluklardan daima şikayet ederek stresli olduklarını ve genellikle işleri yapacak zamanları olmadığını dile getirirler.

Pasif Agresif Davranış Nedenleri Nelerdir?

Pasif agresif kişilik, birçok farklı faktörün etkileşimi sonucu ortaya çıkar. Bu faktörler genellikle iç içe geçmiş olup dolaylı ilişki modellerinin şekillenmesine ve gerilim yaratma riskinin artmasına yol açar. Pasif agresif kişilik bozukluğunun sebeplerini anlayabilmek için bağımsız gibi görünen ancak birbiriyle iş birliği içinde çalışan bu etkenleri iyi kavrayabilmek son derece önemlidir.

Bu bağlamda, pasif agresif davranışın nedenlerini şu şekilde detaylandırabiliriz:

1. Çözülmemiş Travmalar

Pasif agresif davranış, çözülmemiş travmaların bir sonucu olarak da ortaya çıkabilir. Kişinin düşüncelerini özgürce ifade edememesi, bastırılmış bir öfkenin reddedilme ya da terk edilme korkusu ile birleşmesine yol açar. Bu karmaşık duygular, dolaylı davranışların ortaya çıkması için verimli bir zemin hazırlar. 

Örneğin, kabul edildiğini ve sevildiğini hissetmek için başkalarını memnun etmeye çalışan ancak bu durumu içten içe kabul etmeyen kişi, bir talebe dolaylı olarak evet diyebilir. Ancak, her ne kadar evet dese de, gerçekten istemediği için kasıtlı olarak buna uymamayı seçer.

2. Sosyal Faktörler

Aile, eğitim ve diğer sosyal faktörler, pasif kişiliğin gelişiminde önemli bir rol oynar. Bireyler, duyguların bastırıldığı veya alaya alındığı aile ortamlarında kendilerini açıkça ifade etmekte zorlanabilir. Aynı şekilde kişinin aldığı eğitim de en az aile yapısı kadar etkilidir. Başarıyı ödüllendiren ve en ufak itaatsizliği cezalandıran eğitim modelleri, dolaylı ilişki dinamiklerinin gelişmesini teşvik eder.

3. Psikolojik Faktörler

Pasif agresif davranış; güvensizlik, kaygı ve öz güven eksikliği ile yakından ilişkilidir. Düşük benlik saygısı ile mücadele eden veya etrafındaki kişiler tarafından yargılanmaktan korkan insanlar, memnun olmadıkları durumları dolaylı yollarla ifade etmeyi daha güvenli bulurlar. Örnek verecek olursak, kendisine verilen bir işi yapamayacağından korkan bir mimar, fikirlerini açıkça belirtmek yerine projeyi eleştirebilir.

Pasif Agresif Davranış Örnekleri Nelerdir?

Herkes zaman zaman, patolojik bir durum olmasa da, pasif agresif davranışlar sergileyebilir. Örneğin, sevdiğimiz bir arkadaşımızla fikir uyuşmazlığına düştüğümüzde ve konuyu büyütmeden çatışma yaratmak istemediğimizde pasif agresif davranabiliriz. Bu durumda hem karşı tarafı kırmaktan hem de davranışlarımızın sonuçlarıyla yüzleşmekten çekiniriz. Ancak bu tür davranışlar patolojik değil duruma uygun tepkilerdir. 

Bununla birlikte söz konusu kişinin kızgınlığını, kırgınlığını veya mutsuzluğunu sürekli olarak pasif agresif davranışlarla ifade etmesi, ele alınması gereken ciddi bir patolojidir. Bu tür davranışlar, hem ifade şekli hem de taşıdığı anlam bakımından olağan tepkilerden farklıdır. Dilerseniz, durumu daha iyi anlayabilmeniz için örnekleri biraz daha çeşitlendirelim. İşte, pasif agresif davranış örnekleri:

• Pasif agresif bir kişi, birbirleriyle alakasız bahanelerle sorumluluktan kurtulabilir.
• Bir işi yapıyormuş gibi görünüp aslında o işe hiç başlamamış olabilir.
• Başkalarının planlarını engellemeye çalışmaktan asla çekinmez.
• Haksız olduğu zaman bunu kabul etmek yerine duruma karşı çıkabilir.
• Kendi fikirlerini dolaylı bir şekilde empoze etmeye çalışır.
• Bağımlı bir ilişki sürdürse de bundan pek memnun olmaz. Bu sebeple de özerklik elde etmek için saldırgan davranışlarda bulunabilir.
• Dünyadaki neredeyse herkes hakkında olumsuz görüşlere ve hatalarını genellikle başkalarına bağlama alışkanlığına sahiptir. Örneğin, çalışmadığı bir sınavdan düşük alan bir pasif agresif birey, bunun sorumlusunun kendisi değil öğretmeni olduğunu iddia edebilir.
• Başkaları tarafından takdir edilmediğine dair sitemde bulunur ve devamlı bu konudan şikayet eder.
• Başkalarının onlardan yapmasını istediği şeyi yapmak istemediği için gereksiz tartışmalar yaratıp görevden kaçınır.
• Karar verme konusunda yetersizliği ile bilinir. Bundan mütevellit meydan okuma ve pişmanlık arasında gidip gelir.

Pasif Agresif Kişilik Bozukluğu Nasıl Teşhis Edilir?

Patolojik agresif kişilik bozukluğu DSM-5 kriterleri kapsamında kendi başına bir hastalık olarak ele alınmaz. Bundan ziyade çeşitli psikolojik rahatsızlıkların bir yönü olarak değerlendirilir. Bu durum, teşhis sürecini uzatabiliyor olsa da, gözlem yeteneği güçlü bir psikolog veya psikiyatrist doğru tanıyı koyabilir. Teşhis sürecinde uzmanların kullandığı stratejiler ve izlediği yöntemler genel olarak şu dört başlık altında kategorilendirilebilir:

1. Gözlem

Pasif agresif kişiler, hissettikleri duyguları doğrudan ifade etmekten kaçınır. Bunun yerine somurtarak veya sessiz kalarak karşı tarafın anlamasını beklerler. Danışman, bu tarz davranışları gözlemleyerek pasif agresif kişilik bozukluğuna yönelik bir değerlendirme yapabilir. Ancak yalnızca gözlem yapmak tek başına yeterli değildir ve başka destekleyici verilere ihtiyaç vardır.

2. Sosyal Değerlendirme ve Geçmiş Yaşantı İncelemesi

Teşhisin doğruluğunu artırmak ve kesinleşmesini sağlamak için kişinin geçmiş yaşantısı gözden geçirilir. Çocukluk dönemi bilhassa önemlidir. Çünkü bu dönemde kurulan ilişkiler, bağlanma stili ve duygusal ifadeleri, pasif agresif eğilimlerin gelişmesinde etkili olabilir. Bu değerlendirme, aile bireylerinin veya arkadaşlarının görüşleriyle desteklendiğinde daha sağlam bir tanı konulabilir.

3. Pasif Agresif Kişilik Bozukluğu Testi

Bazı vakalarda gözlem ve sosyal değerlendirme tek başına yeterli olmayabilir. Böyle bir durum söz konusu olduğunda ise danışana özel olarak hazırlanmış pasif agresif kişilik bozukluğu testi uygulanabilir. Bu test, danışanın davranışları hakkında daha fazla veri toplamak için kullanılır.

4. Fiziksel Belirtiler ve Diğer Psikolojik Durumlar

Danışanın anksiyete veya uyku bozukluğu gibi başka psikolojik rahatsızlık semptomlarına sahip olup olmadığı da değerlendirilmelidir. Nitekim pasif agresif davranışlar, bazen bu tür fiziksel belirtilerle kendini gösterebilir. Bu nedenle de fiziksel ve psikolojik belirtilerin birlikte değerlendirilmesi önemlidir.

Evlilikte Pasif Agresif Kişilik Bozukluğu Nasıl Olur?

Pasif agresif kişilik bozukluğu davranışlarına evlilikte de rastlanır. Son derece yıkıcı etkileri olan bu davranışlar aslında duygusal bağımlılık, hayal kırıklığı ve gizli çatışmaların örtülü bir ağıdır. Pasif agresif davranış, sessizlik, erteleme ve alaycılık ile kendini gösterdiği için eşler arasındaki duygusal bağı yıpratabilir. Bu da sorunları çözmek için ele almayı ve samimi bir iletişim kurmayı zorlaştırabilir.

Ek olarak, evlilikte pasif agresif kişilik bozukluğu çeşitli belirtilerle ortaya çıkar. Bunları şu şekilde açıklayabiliriz:

• Partnerin inatçılığı: Pasif agresif bir kişi, eşinin isteğini veya fikrini kabul etse bile onu yerine getirmemek için inat edebilir. Bu en basit durumlardan en önemli konulara kadar birçok noktada görülebilir. Örneğin, market alışverişi yapmak istemeyen birisi listedekileri yanlış alarak sorumluluklardan kurtulmayı amaçlayabilir.
• Mağdur rolü: Pasif agresif davranışlar sergileyen kişi kurban rolünü üstlenir. Bu yüzden de karşı tarafı sürekli olarak manipüle etmeye çalışır. Pasif agresif kişiye göre ilişkideki her şey eşinin suçudur ve aslında mağdur olan kendisidir.
• Mesafe: Pasif agresif kişi eşine duygularını doğrudan ifade etmek istemez çünkü sorunun çözülmesinden korkar. Bunun başlıca nedeni, çözümün kendi istediği şekilde olmayacağı düşüncesidir. Bu durumu engellemek için surat asmanın yanı sıra hem fiziksel hem de duygusal yakınlıktan kaçınır.
• Alaya almak: İroni ve alaycılık, öfkeyi ve kızgınlığı ifade etmek için başvurulan bir yöntemdir. Örneğin, pasif agresif bir kişi, eşinin yetersiz olduğu durumu direkt söylemek yerine ‘’aferin, sonunda başarabildin’’ diyerek küçümseyebilir. Aslında bu övgü gibi görünse de yapılan eleştiriyi maskelemek adına dile getirilen bir söylemdir.
• Engel olmak: Evlilikte pasif agresif kişi eşinin hedeflerini ve isteklerini doğrudan reddetmez. Bunun yerine planlama aşamalarında isteksiz davranır veya eşinin cesaretini kırmak için manipüle etmeye çalışır.

Bu tarz davranışların sistematik bir hal alması aslında dikkate alınması gereken bir alarm gibidir. Vakit kaybetmeden aile terapistine başvurulmalı ve sorunu çözmek için radikal adımlar atılmalıdır. Çift terapisi sayesinde bu tür sorunların üstesinden gelmeniz mümkündür.

Pasif Agresif Kişilere Karşı Nasıl Davranılmalı?

Yetişkinlerde pasif agresif davranışlar; eylemsizlik, mağduriyet ve sessizlikle kendini gösterir. Bu davranışların arkasında depresyon, düşük benlik saygısı veya anksiyete gibi daha karmaşık psikolojik sorunlar olabilir. Bu sebeple, hem başkalarında hem de kendinizde bu tutumları fark edebilmeniz son derece önemlidir. 

Ayrıca pasif agresif bireylere yakın olmak zaman zaman zorlayıcı ve yıpratıcı olabilir. Ancak bazı stratejilerle bu süreci daha sağlıklı yönetebilirsiniz. Peki, pasif agresif kişiye nasıl davranmalısınız?

• Davranışları kişisel algılamayın: Pasif agresif tutumları doğrudan bir saldırı olarak görmek yerine, onları objektif bir şekilde değerlendirmeye çalışın. Karşınızdaki kişi ile uygun bir zamanda konuşarak durumu netleştirin. Ancak fazla baskı yapmaktan kaçının. Çünkü baskı yapmanız, kişinin içine daha da kapanmasına ve mağdur rolünü pekiştirmesine yol açabilir.
• Açık iletişimi teşvik edin: Eğer kişi duygularını doğrudan ifade etmekte zorlanıyorsa, ona kendini güvende hissettirecek bir ortam yaratın. Duygularını açmasını sağlamak için açık uçlu sorular sorarak diyaloğu teşvik edin.
• Profesyonel destek alın: Pasif agresif davranışlar uzun süredir devam ediyorsa, bireysel terapi veya çift terapisi gibi seçenekleri değerlendirebilirsiniz. Uzmanlardan yardım alarak aradığınız çözüme kavuşabilir ve bu sorundan kurtulabilirsiniz.

Pasif Agresif Kişilik Bozukluğu Tedavisi Nasıl Yapılır?

Pasif agresif kişilik bozukluğu ile baş etmek için bütüncül ve hedefe yönelik bir yaklaşım gerekir. Genellikle içsel çatışmalar ve sosyal ilişkilerde yaşanan zorluklara dayanan bu davranış biçimi, farkındalık çalışmaları ve terapi yöntemleri aracılığıyla değiştirilebilir. Şimdi bu tedavi yöntemlerinin detaylarına daha yakından bakalım:

• Farkındalık çalışmaları: Pasif agresif bozukluğun üstesinden gelmenin ilk adımı, bu davranışların farkına varmaktır. Düşüncelerinizi, duygularınızı ve ihtiyaçlarınızı tam olarak anlamalı ve bunları sağlıklı bir şekilde ifade etmeyi öğrenmelisiniz. Bu süreçte kendinize karşı dürüst olmak ve öz farkındalık kazanmak, yavaş ama kalıcı bir değişim için güçlü bir zemin oluşturacaktır.
• Psikoterapi: Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) gibi yöntemler, korkularınızı, öfkenizi ve başkalarına karşı beslediğiniz duyguları açıkça ifade etmenize yardımcı olur. Terapi sürecinde içsel çatışmalarınız ele alınır ve iletişimde karşılaştığınız zorluklar derinlemesine incelenir. Etkili bir terapi sürecinin sonunda birey, kendini tanıma ve kabul etme becerisi kazanarak duygularını sağlıklı bir şekilde yönetmeyi öğrenir.

Bu yöntemlerin düzenli bir biçimde uygulanması, pasif agresif davranış kalıplarını değiştirmek ve daha sağlıklı bir iletişim kurmak için kritik öneme sahiptir. Unutmayın ki profesyonel destek almanız bu süreci hızlandıracak ve kalıcı çözümlere ulaşmanızı sağlayacaktır.