Madde Bağımlılığı Nasıl Anlaşılır? Hangi Test Yapılır?

Bağımlılık, maddenin istenmeyen ve zararlı sonuçlarına rağmen maddeyi kompulsif olarak kullanmak ve kullanımı kontrol etmekte zorlanmak olarak tanımlanır. İlk kullanımlar genellikle kişinin özgür iradesiyle olsa da devam eden kullanımlar, kontrolden çıkar ve kişinin iradesinden bağımsız olarak ilerler. Kişiye dışarıdan bakıldığında madde kullanımı ilk başlarda anlaşılamayabilir. Ancak ilerleyen zamanlarda bağımlılığın, kişinin hayatını daha fazla etkilemesiyle daha anlaşılır bir hale gelebilir. Örneğin, sosyal geri çekilme, arkadaş çevresindeki değişiklikler, büyük miktarlarda harcamalar, okulda notlarda, işte iş performansında düşüşler, aileden ve arkadaşlardan uzaklaşma belirtileri madde kullanımını işaret ediyor olabilir. Bununla birlikte yükselen enerji ve özgüven, koordinasyon kaybı, agresif davranışlar, mide bulantısı ve kusma, paranoya, beslenme şekillerinde değişiklik, kramplar, bulanık görme, kızarmış gözler, uykusuzluk, panik ataklar, kuruyan ağız, kas ağrıları, baş ağrısı ve terleme gibi belirtilerse, madde etkisi altındaki kişilerde görülen belirtiler olabilir. Madde bağımlılığını anlamak için, idrar, saç ve kan testleri yapılabilir.

Madde bağımlılığı, dikkat edilmesi gereken ve belirli testlerle tespit edilebilecek bir sorundur. Özellikle ebeveynlerin çocukları için dikkatli olması gereken madde bağımlılığı, günümüzde ne yazık ki artış gösterme eğilimindedir.

Madde bağımlılığında en önemli aşamalardan biri; durumun anlaşılması ve bir uzmandan somut destek alınmasıdır. Bu sayede madde bağımlılığıyla mücadele etmek ve pek çok olumsuz sonuca sebep olabilen bağımlılığı sonlandırmak mümkündür. Bağımlılıkla mücadele eden birinin çevresinin desteği ve uzman yönlendirmeleri oldukça önemlidir.

Madde Bağımlılığı Nedir?

Madde bağımlılığı olağan vücut işlevini olumsuz şekilde etkileme özelliğine sahip maddelerin kullanımı ve bu maddelere karşı oluşan bağımlılık durumudur. Kişi kullandığı maddeden büyük zararlar gördüğü halde tek başına kullanımı sonlandıramayabilir. Çünkü kullanılan bu maddelerin yüksek oranda bağımlılık yapıcı etkisi bulunmaktadır. Ancak hiçbir sorun çözümsüz değildir ve bir uzmandan destek alındığı takdirde madde bağımlılığını çok daha kolay atlatmak mümkündür.

Bağımlılık durumunun bir sonucu olarak kullanıma ara verildiği zaman kişide yoksunluk semptomları görülür; zaman içinde maddenin kullanım dozu ve sıklığı artar. Dolayısıyla madde bağımlılığı sorununun en kısa sürede anlaşılması ve bu süre zarfında çözüm üretilmesi çok önemlidir.

Madde Bağımlılığının Nedenleri

Toplumun tüm kesimini etkileyebilmekle birlikte özellikle gençlerimizi hedef alan madde bağımlılığından uzak durabilmek ve bu bağımlılığı sonlandırabilmek için madde bağımlılığı nedenleri ve ayrıntılarını bilmek önemlidir.

Aşağıdaki açıklamalar madde bağımlılığına sebep olan unsurlara işaret etmektedir:

Bilinçsizlik ve yaşanılan ortam etkisi: Yaşanan ortamın bilinç düzeyi madde bağımlılığında ve kullanımında önemli unsurlardan biri olarak karşımıza çıkar. Hem kendinin hem de çevresinin bilinçsizliği nedeniyle farkında olmadan bağımlı hale gelen çok sayıda insan bulunur. Bu durumda bağımlılığın çevresel ve kişisel etkenlere bağlı olarak ortaya çıkabileceği düşünülmektedir

Olumsuz arkadaş çevresi ve toplumsallaşma faktörü: Arkadaş çevresinin yanlış seçilmesi madde bağımlılığı açısından dikkat edilmesi gereken unsurlardan biridir. Özellikle gençlik çağında bir gruba dair aidiyet duygusu önem kazanır ve birey grupla özdeşleşmek için onların davranışlarını kabul ya da taklit etmeye yönelebilir. Bu tarz uyum sorunları ve yanlış toplumsallaşma ile madde bağımlılığının artış göstermesi söz konusudur. Özellikle toplum içindeki ihtiyaçlarını karşılayamayan pek çok farklı çevreden genç, madde kullanımına yönelme eğiliminde olabilir.

Aile ilişkilerinin bozuk olması: Aile içindeki sorunlar ve iletişim kopuklukları kendini ifade edemeyen bireylerin yetişmesine neden olabilir. Aile, okul ve yakın çevrede olumlu bir ilişki deneyimleyemeyen pek çok kişinin amaçsızlık, uyumsuzluk gibi sorunlar yaşaması; madde kullanımına yönelmesine sebep olabilir.

Bağımlılıkla ilgili bilinen yanlışlar: Bağımlılıkla ilgili şehir efsanesi haline gelen ve yanlış bilinen pek çok konu vardır. Bu yanlış bilgiler ve merak nedeniyle hem ülkemizde hem de dünyada uyuşturucu, ilaç ve maddelere yönelik ilginin artması söz konusudur.

Dikkati odaklama ve enerjik olma ile ilgili öğrenilen yanlış bilgiler: Bazı durumlarda yapılan işe odaklanma veya sınava hazırlanma gibi bahaneler ve bu maddelerin enerji vereceğine dair yapılan yanlış yorumlar ile kullanılan maddenin bağımlılık oluşturması söz konusu olmaktadır.

Merak unsuru: Madde bağımlılığı sorununun gençlerde yaygın olarak gözlenmesinin en önemli sebeplerinden biri merak etkisidir. Özellikle arkadaş çevresinin kötü bir alışkanlığa başlama ya da kötü alışkanlıkların engellenmesi noktasında çok önemli olduğunu söylemekte fayda vardır. Gençlerin sosyal, sanatsal, bilimsel ve sportif faaliyetleri desteklenmeli bu sayede boşluk duygusu ve olumsuz alışkanlıklara karşı merak oluşmasının önüne geçilmesi hedeflenmelidir.

Karakter yatkınlığı: Bazı durumlarda “bir kereden bir şey olmaz” mantığı ile önerilen madde bağımlılığına karşı çıkabilmek için kişisel bir duruş sergilemek gerekir. Aslında karakter yatkınlığını genetik ve çevresel olarak incelemek mümkündür. Genetik anlamda hırçınlık ve saldırganlık davranışları yaşayan gençlerin sıkıntılı olaylarla baş etme güdüsünün daha zayıf olduğu gözlenmektedir. Fakat bu yatkınlıklara rağmen iyi bir çevre ve eğitim şartlarında yetişen gençlerin madde kullanımına eğilim göstermediği görülmüştür.

Madde Bağımlılığı Belirtileri

Madde bağımlılığı belirtileri oldukça önemlidir ve bu tarz sorunların erken şekilde anlaşılması için belirtiler konusunda bilinç sahibi olunması gerekir.

Madde bağımlılığının genelde görülen belirtileri şunlardır:

• Ruhsal ve fiziksel sıkıntıların varlığı
• Daha önceden tanınmayan yeni arkadaşların bulunması
• Arkadaş ve aile ilişkilerinde kopma ya da zayıflama
• Kendini kontrol etme konusunda zorluk yaşama
• Daha önceden kişide bulunmayan devamlı gerginlik ve huzursuzluk hali
• Maddi harcama konusunda artış
• Yalnız kalma eğilimi ve çevreden uzaklaşma davranışı
• Duygu durumundaki ani değişiklikler
• İş ya da okul yaşamında başarısızlık
• Giyim ve öz bakım konusunda özensizlik
• İçine kapanıklık ve uyku bozuklukları
• Olumsuz davranışların artış göstermesi

Yukarıda sunulan belirtiler madde bağımlılığının anlaşılması ve buna yönelik tedaviye başlanması açısından çok önemlidir. Dolayısıyla başta ebeveynler olmak üzere ailelerin ve çevrenin konu hakkında bilgi sahibi olması tavsiye edilir.

Madde Bağımlılığı Nasıl Anlaşılır?

Madde bağımlılığının anlaşılması noktasında yukarıdaki belirtilere dikkat etmekte fayda vardır. Ek olarak kullanılan maddenin türüne göre ruhsal ve fiziksel değişimlerin anlaşılması söz konusu olabilir.

Madde bağımlılığı ile mücadele eden kurumların internet sitelerinde kullanılan madde ve etkilerine dair detaylı bilgiler bulmak mümkündür. Bununla birlikte genelde folyo, enjektör ya da pamuk gibi malzemelerin kullanımı da madde kullanımının işaretçisi olabilir. Ayrıca göz bebeklerinde küçülme, göz altı morlukları, devamlı bitkinlik ve aşırı uyku hali gibi etkenler bağımlı kişilerde görülmektedir.

Peltek konuşma, huzursuzluk, sinirlilik gibi etkilerin de görülmesi olasıdır ve tüm bu belirtilerin bir arada değerlendirerek önemsenmesi gerekir. Bazı durumlarda göz bebeklerinde büyüme, aşırı uyarılma hali, hızlı konuşma ya da hayal görme gibi belirtiler de söz konusu olur. Belirtilerin varlığı kullanılan bağımlılık durumuna göre farklılık gösterir.

Madde Bağımlılığını Anlamak İçin Hangi Testler Yapılır?

Madde bağımlılığını anlamak için birden fazla testten yardım almak mümkündür. Madde bağımlılığından şüphe eden herkesin teste başvurması ve durumu netleştirmesi faydalı olacaktır. Bu sayede bağımlılıktan kurtulmak için geç kalmadan uzman desteğine başvurmak mümkün olur. Aşağıdaki testler günümüzde madde bağımlılığı sorununu tespit etmek için kullanılmaktadır:

İdrar Testi

İdrar testi madde bağımlılığını anlama konusunda sıklıkla başvurulan yöntemlerden biridir. Uygun fiyatlı ve hızlı olması nedeniyle uygulanması hem kolaydır hem de gizliliğin sağlanması açısından yardımcıdır.

Kullanılan maddeye göre değişiklik göstermekle birlikte genel olarak 3 günlük kullanımlar ile ilgili bilgi veren bir testtir. Dolayısıyla testin negatif çıkması madde kullanılmadığının net bir göstergesi olmayabilir ve maddenin son kullanıldığı zaman önem arz eder. Bazı maddelerin ise idrar testi ile analiz edilmemektedir.

Kan Testi

Kan testi madde bağımlılığının anlaşılması için başvurulan bir diğer yöntemdir ve idrar testine nazaran yanılma payının daha az olduğunu söylemek olanaklıdır. Güvenli sonuç almak için madde kullanımının ardından kısa süre içinde yapılması gerekir.

Kan testindeki dezavantaj ise madde kullanan kişilerden kan alımının zor olmasıdır. Özellikle damar yoluyla madde alan kişilerin damar zedelenmesi yaşaması olasıdır ve kan alımı uzman kişiler aracılığı ile yapılmalıdır.

Saç Testi

Saç numunesi alma yoluyla madde kullanımı hakkında bilgi veren bu test 4 ve 6 ay içindeki madde kullanımlarını gösterir. Testin doğru yapılabilmesi için saç numunesinin uygun şekilde alınması önem arz eder.

Saç üzerinde boya ya da kına gibi kimyasal içeriklerin varlığı ya da yetersiz numune gibi şartlar doğru sonuç alınmasını engellemez. Sadece saçın en azından 2 cm uzunluğuna ulaşmış olması gerekir. Saç telinin ayda ortalama olarak 1 cm uzadığı göz önünde bulundurulduğunda saç teli üzerindeki her santimetrede gözlenen madde yoğunluğu değişiktir. Dolayısıyla saç teli testi maddenin kullanımına başlanmasından itibaren geçmekte olan süreyi de gösterir.

Madde bağımlılığı tedavisi ve madde kullanımı testleri ile ilgili mutlaka bir uzmandan destek almak ve sorunun çözümüne geç kalmadan başlamak gerekir. HiDoctor online doktor hizmeti ile başta madde bağımlılığı olmak üzere tüm tetkik ve tedavileriniz için evinizden ayrılmadan online doktor hizmeti alabilirsiniz.