Bütün ebeveynler çocuklarını korumak için ellerinden gelenin en iyisini yapmak ister. Bu da her anne babanın sahip olduğu içgüdüsel ve doğal bir tepkidir. İyi bir koruyucu olarak, küçük çocuğunuzu etkileyebilecek her türlü kötülüğü ondan uzak tutmak istersiniz. Ancak bunu yaparken çocuğunuzun her hareketini izliyorsanız geri adım atmanın zamanı gelmiş olabilir!
Siz adeta bir helikopter gibi çocuğunuzun üzerinde gezindiğinizde, farkında olmasanız bile, onun gelecekteki sorunlarının temelini atmış oluyorsunuz. Unutmayın, bugün çocuğunuzu korumak için yaptığınız her şey, yarının sorunları haline dönüşebilir.
Peki, oldukça sevgi dolu görünen helikopter ebeveynlik tam olarak nedir ve neden bir sorun olabilir? Helikopter ebeveynlerin yetiştirdiği çocuklar hangi sorunlarla karşı karşıya kalabilir? Bu soruların cevabını öğrenmek ve konuyu iyi bir şekilde anlamak için yazımızı okumaya devam edin!
Helikopter Ebeveynlik Nedir?
Çocuklarının üzerinde gezinmeyi ve en ufak hareketlerini izleyerek onları kontrol etmeyi içeren ebeveynlik tarzı, helikopter ebeveynlik olarak adlandırılır. Bu davranış yeni doğan bebekler için her ne kadar uygun olsa da, helikopter ebeveynler çocuklarının büyümesine rağmen aynı hareketleri sürdürmeye devam ederler. Benzer şekilde, çocukları için bütün engelleri yok eden kar küreme aracı ebeveynlerinin özelliklerini de yansıtabilirler.
Helikopter Ebeveynlik Neden Olur?
Ebeveynler için çocukları çok kıymetlidir. Bu nedenle, çoğu zaman onlar hakkında endişeli davranırlar. Bununla birlikte, helikopter ebeveynler, çocukları güvende olsa bile tedirgin olma eğilimi gösterirler.
Anne ve babalar, çocuklarını gelebilecek herhangi bir zarardan, hayal kırıklığından veya başarısızlıktan korumak isterler. Ancak bu davranış ve düşüncelerinin tek nedeni aslında onlara zarar gelmesini engelleme arzusu değildir.
Helikopter ebeveyn tutumunun diğer olası nedenleri şu şekildedir:
Telafi Etme: Bazı anne babalar çocukluklarında eksik olan bütün duyguları kendi çocuklarında telafi etmek isterler. Örneğin; anne ve babası tarafından ihmal edildiğini düşünen ebeveynler, kendi çocuklarının hayatlarına gereğinden fazla dahil olmak isterler.
Toplumsal Baskı: Arkadaş, aile, kültür ve hatta sosyal medya helikopter ebeveynin kaygılarını besleyebilir. Bu çevreler tarafından sıklıkla baskı altında tutulan ebeveyn, çocuklarına karşı aşırı korumacı ve müdahaleci davranabilir.
Endişe Bozukluğu: Bazı ebeveynler kontrol edilemeyen kaygılar barındırırlar. Çocuklarının zarar göreceği düşüncesiyle uyuyamazlar ve bir türlü rahatlayamazlar. İçlerinde hep kötü bir şey olacakmış hissi taşırlar. Mümkün olan her dakikada onları gözetlemek ve herhangi bir zarardan korumak için her an hazır olmak isterler.
Bilinmeyenin Ağır Baskısı: Çocuklar ani bir manevrayla elinizden fırlayabilir ve anlık olarak kaybolabilir. Bu tarz duyumlara fazlaca maruz kalan birey, aynı durumu yaşamamak için elinden gelenin fazlasını yapar. Çünkü çocuğu kaçırıldığında veya ciddi şekilde yaralandığında ona tam olarak ne olacağını kestiremez. Bu belirsizliğin yarattığı endişe duygusu ebeveynleri daha evhamlı olmaya iter.
Yardım Etme Arzusu: Açıkçası, yardım etme arzusu, çocukluk duyguları ile yakından ilgilidir. Bilhassa temel ihtiyaçları karşılanmamış birçok ebeveyn, çocuklarına her konuda yardımcı etmek ister. Onun maddi manevi bütün eksiklerini tamamlamak için sürekli olarak çabalar. Kendisinin yaşayamadığı duyguları çocuğunun yaşayabilmesi için gayret gösterir. Bu da helikopter ebeveynliğe yol açan nedenlerden biri olarak öne çıkar.
Helikopter Ebeveyn Özellikleri Nelerdir?
Helikopter ebeveynler, çocuklarının kendi başlarına karar vermelerine izin vermekte büyük sorun yaşarlar. Sıklıkla onların kişisel alanlarına müdahale ederler ve bu durumda hiçbir sorun görmezler. Ancak bu sadece temel bir özelliktir. Bunun dışında adeta uyarı niteliğinde olan birçok madde bulunmaktadır.
Yaygın görülen helikopter ebeveyn özellikleri şu şekildedir:
Helikopter ebeveynler çocuklarının bağımsız olmasına asla izin vermezler.
Onların başarısız olması konusunda yoğun endişe duyarlar.
Çocuğun hayatının bütün alanlarına dokunmak ve dahil olmak isterler.
Çocuklarının hayatını ilgilendiren konularda onlara sormadan kararlar alırlar.
Çocuklarının hata yapmalarına izin vermezler. Bunun yerine sürekli olarak onları düzeltirler.
Çocuk kendi arkadaşlarıyla sorun yaşadığında, ebeveyn de buna dahil olur. Çocuğunun arkadaşıyla olan problemini kendisi çözmeye çalışır.
Spor takımlarına koçluk yapmak isterler veya sınıf annesi olmak için gönüllü olurlar. Bu davranışlarındaki asıl amaç çocuklarıyla daima birlikte olabilmektir.
Çocuklara sorumluluk vermek yerine onların görevlerini kendileri yaparlar. Hatta ev ödevi gibi mutlaka çocuğun yapması gereken görevleri de kendileri üstlenirler.
Helikopter Ebeveynlik Nasıl Olur?
Çocuklarınıza dikkat etmek istemeniz doğal karşılanan bir durumdur. Buna kimse itiraz etmez. Ne kadar özenli olduğunuz, yetiştirme tarzınıza ve çocuğun ihtiyacına bağlı olarak değişecektir. Örneğin, çocuğunuzun sosyal medya hesaplarını kontrol etmek veya zaman sınırlaması koymak faydalı olabilir.
Fakat madalyonun bir de diğer yüzü vardır. Her ne kadar çocuklarınızın neler yaptığına dikkat etmeniz önemli ve güzel bir şey olsa da, fazla ileriye gittiğinize dair bazı uyarı işaretleri mevcuttur. Bu işaretlerin farkına varmanızı ve buna göre ideal ebeveynlik çizgisini korumanızı tavsiye ederiz.
Siz de aşağıdaki durumlardan birkaç tanesine denk geliyorsanız ideal ebeveynlik çizgisini aşıyor olabilirsiniz:
Çocuğunuz size bir şeyler anlatmak konusunda isteksizdir.
Çocuğunuz karşılaştığı engellerle kendi başına yüzleşemez.
Ev ödevlerine bakmak yerine doğrudan sizin yapmanızı ister.
Çocuğunuz antisosyal hale gelir ve yeni insanlarla tanışmaktan çekinir.
Çocuğunuz ortaya çıkan herhangi bir pürüzde duygularını nasıl yöneteceğini bilemez.
Yukarıdaki örneklerin zaman zaman ortaya çıkması tehlike teşkil etmez. Çünkü çocuğunuzdan her an sevgi dolu ve sıcak kanlı olmasını bekleyemezsiniz. Ancak, örneklerin yaşanma sıklığı artıyorsa ve bunlar sizin davranışlarınızdan sonra ortaya çıkıyorsa, helikopter ebeveyn olma yolunda tam gaz ilerlediğinizi söyleyebiliriz. İşte, bunun farkında olmalı ve kendinizi frenlemelisiniz. Zira bu aşamaya geldiyseniz, bir şeyleri yanlış yapıyorsunuz demektir!
Helikopter Ebeveynlik Zararları
Siz de bütün anne babalar gibi çocuğunuzu seviyorsunuz ve onu korumak istiyorsunuz. Küçük çocuğunuza yardım etmek için odasına girmeniz çok da önemli görünmeyebilir. Ancak uzmanlar, helikopter ebeveynliğinin zaman içinde olumsuz etkilere yol açabileceğini belirtiyor.
Bazı araştırmalar, aşırı kontrolcü ve korumacı ebeveynliğin çocukların dünyaya bakış açısını değiştirdiğini göstermektedir. Kimse hakkında fikri olmayan çocuğunuz, sergilediğiniz tutum nedeniyle dünyayı korkutucu ve tehlikeli bir yer olarak algılayabilir. Bu da çocuğunuzun duygu ve davranışlarını düzenlemesini zorlaştırabilir.
Bütün bunlara ek olarak, çocuğun yetişkinlik döneminde yaşayacağı kaygı, anksiyete ve depresyon gibi psikiyatrik rahatsızlıklar da helikopter ebeveynliğin zararları arasındadır.
Helikopter Ebeveyne Sahip Bireylerin Özellikleri
Helikopter ebeveynler endişeli ve aşırı derecede korumacı davranırlar. Davranışlarının ardında yatan niyet genellikle iyi olsa bile, gerçek şudur ki, çoğu zaman bu tutumları yarardan çok zarara neden olur.
Nitekim, bu konuda yapılan araştırmalar, helikopter ebeveynlerin yetiştirdiği çocukların depresyon, kaygı ve düşük benlik saygısından muzdarip olduğunu göstermiştir.
Helikopter Ebeveynin Çocuk Üzerindeki Etkileri
Helikopter ebeveynler genellikle iyi niyetlidir; ancak uyguladıkları yöntemler genel olarak olumsuz sonuçlar verir. Örneğin, helikopter ebeveynliğin çocukların bağımsızlık kazanmalarına yardımcı olabilecek becerileri öğrenmelerini engellediğini biliyor muydunuz? Daha kötüsü de var!
Bu olumsuz etkiler, çocuklar yetişkinliğe adım attıklarında belirginleşir. Ancak çocukluk dönemlerinde ortaya çıkan bazı etkiler de vardır:
Çocuğunuz yaşıtlarına göre daha suskundur.
Akranlarıyla iletişim kurmakta zorlanır.
Sorumluluk almaktan kaçınır ve görevleri için size başvurur.
Kişisel temizlik algısı zayıftır.
Okulda ve mahalledeki arkadaşlarıyla oyun gibi aktivitelere katılmaz.
Helikopter Ebeveynlerin Çocuklarında Ortaya Çıkan Problemler Neler?
Helikopter ebeveynlik çocuklara zarar verebilir ve bu yetişkinliğe kadar devam edebilir. Bu tür aşırı müdahaleci davranışlar çocukları sosyalleşme becerilerinden ve sorunları çözme yeteneğinden mahrum bırakabilir. Helikopter ebeveynliğin çocuklarında ortaya çıkan diğer problemler şu şekildedir:
Artan Kaygı Düzeyi: Helikopter ebeveynliğe maruz kalmış çocuklar diğer insanlara göre daha yüksek kaygı seviyelerine sahiptir. Çünkü bütün yaşamları boyunca korunmuşlardır ve en ufak bir zorlukta endişelenirler.
Madde Kullanımı: Alkol ve uyuşturucu madde bağımlılığı bu tür çocuklar arasında yaygındır. Bunun sebebi, çocukların problem çözme becerilerinden ve stresle baş etme yöntemlerinden mahrum olmalarıdır. Herhangi bir çıkmazla karşılaştıklarında uyuşturucu veya alkola yönelerek problemle başa çıkmaya çalışırlar.
Nevrotik Bozukluk: Helikopter ebeveynlerin çocukları diğer insanlara nazaran daha fazla korku ve panik duygusu yaşar. Çünkü aşırı ilgili anne ve babalar çocuklarının bu tarz duygular karşısında başa çıkma becerileri geliştirmelerine engel olurlar.
Narsizm: Bütün ihtiyaçları karşılanan bir çocuk, yetişkinlik çağında anne ve babası dışında kalan herkesten aynı davranışları görmek ister. Bu zamanla narsistliğe dönüşür.
Savunma Eksikliği: Anne ve baba en ufak sorunda devreye girdiği için, çocuğun kendini savunması için hiçbir gerek ve neden yoktur. Bu devam eden davranışlar nedeniyle gelişemeyen önemli bir yaşam becerisidir.
Helikopter Ebeveynlerin Bağlanma Stili Nedir?
Bağlanma stilleri bu konuda da belirleyicidir. Helikopter ebeveynler kaygılı bağlanma stiline sahiptir. Bu bağlanma stilinde ebeveynler bütün anlarını çocuklarıyla geçirmek isterler.
Çocuklarıyla yakın olmadıkları her an, çocukların büyük bir problemle karşılaşacağını düşünürler. Çocuğun sıkıntı yaşayacağından endişelenerek panik yaparlar. Bu da onları daha kontrolcü bir yapıya büründürür.
Helikopter ebeveynlik tekniklerini terk etmek ne yazık ki zor olabilir. Fakat bununla başa çıkmak için geliştirebileceğiniz çeşitli stratejiler ve atmanız gereken bazı adımlar vardır. Dilerseniz, bu stratejilerin ve adımların ne olduğundan bahsedelim!
Çocuklarınıza Alan Tanıyın
Çocuklarınızın arkadaşlarıyla oynamasına veya sizden bağımsız bir etkinliğe katılmalarına izin verin. Sizin için önemsiz görünen bu detay çocuğunuzun bağımsızlık duygusunu kazanmasını kolaylaştıracaktır.
Teklif Sunun
Çocuklarınızı daima kontrol altında tutmak ve istediğinizi yaptırmak yerine onlara çeşitli teklifler sunun. Örneğin, denemeleri için futbol veya müzik gibi birbirinden bağımsız iki aktivite önerin. Sunduğunuz teklifle hem çocuğunuzun nelerden hoşlandığını öğrenebilir hem de onun karar verme sürecine katkıda bulunabilirsiniz.
Kendi Kararlarını Vermeleri Konusunda Yardımcı Olun
Çocuklarınız yerine karar vermekten kaçının. Bunun yerine seçenekleri değerlendirmeleri için onlara zaman tanıyın. Sonra kararlarının artılarını ve eksilerini konuşun. Yanlış düşünseler bile kendi fikirlerinizde ısrarcı olmayın. Kararları ve düşüncelerine saygı duyun.
Hata Yapmalarına İzin verin
Çocuklarınızın başarısız olduğunu ve onların hayal kırıklığına uğradığını görmek istememeniz doğaldır. Ancak, diğer bütün insanlar gibi, onların da hata yaparak öğrenmesi gerekir. Bu yüzden çocuğunuzun hata yapmasına izin verin. Bunu yaparken düştükleri her an yanlarında olacağınızı onlara hissettirin.
Sorumluluk Almalarını Sağlayın
Ödevlerini onların yerine yapmaktan vazgeçin. Onlara yapabilecekleri ufak görevler verin. Örneğin, on iki yaşındaki çocuğunuzdan çöpü dökmesini isteyin ve yaptığında takdir edin. Bu çok basit bir örnek oldu ancak ana fikri kavramanız açısından faydalı olacaktır.
Çocuklarınıza Sorunlarla Başa Çıkma Yetisi Kazandırın
İçgüdüsel olarak çocuklarınızı bütün zorluklara karşı korumak isteyebilirsiniz. Ama bu sorunları tartışmak ve çocuğunuza bu konuda yol gösterici davranmak onlar için daha yararlıdır.
Çocuk Olmasına İzin Verin
Çoğu anne baba, çocuğunun yaşından daha olgun olmasıyla övünür. Ancak bu, ileride karşılaşılacak problemlerin ön gösterimi gibidir. Çocuğunuzun akranlarına göre bazı şeyleri daha iyi yapması oldukça doğaldır. Öte yandan, çocuğunuzdan yetişkinmiş gibi davranmasını beklemeyin. Onun bir çocuk olduğunu asla unutmayın.
Gördüğünüz gibi, aslında masum gibi görünen helikopter ebeveynlik çok büyük problemlere yol açabilir. Siz de bu konuda daha detaylı bilgi edinmek ve uzman önerisi almak isterseniz online terapiye başvurabilirsiniz. Bünyemizde bulunan deneyimli online psikologlarımız sizi en doğru şekilde yönlendirecek ve gerekli desteği verecektir!
Cömertlik, sadece maddi yardımla sınırlı olmayıp zaman, emek ve ilgi gibi pek çok biçimde ifade edilebilir. Toplumsal hayatta önemli bir yere sahip olan bu davranış kalıbı, bireyin sadece çevresine değil, kendi psikolojik iyi oluşuna da katkı sağlamaktadır. Araştırmalar, cömertlik pratiklerinin kişilerin topluma ve sevdiklerine yarar sağlayabilmesinden dolayı kendilerini yeterli hissetmesi, kendinden ve yaptığından tatmin olmuşluk […]
Dr. Nossrat Peseschkian tarafından geliştirilen Pozitif Psikoterapi, insanın içinde bulunduğu duruma farklı açılardan bakabilmeyi amaçlar. Bu sebeple, kişilerin sorunlarına/çatışmalarına çözüm ararken bireysel, toplumsal, biyolojik ve sosyolojik boyutlardan yaklaşır. Pozitif Psikoterapi ekolünün temelini Denge Modeli oluşturur. Denge Modeli, 4 temel alan üzerinde durmaktadır. Beden ve duyular İş ve Başarı İlişkiler Gelecek ve Fantezi Ruhsal açıdan sağlıklı […]
Çoğu insan, kendisini yetenekli ve dayanıklı olarak nitelendirmeyi sever. Nitekim, güçlenmiş, zorluklara göğüs germiş ve yaşamının kontrolünü eline almış bir insan olmak, her bireyi mutlu eder. Ancak bazen, ne kadar güçlü olduğumuzu düşünürsek düşünelim, diğer insanların yardımına ihtiyacımız olduğunu gösteren olaylar ortaya çıkar. Bazı insanlar bu durumlarda kendini zihinsel ve duygusal olarak sıkışmış hissederken; bazı […]
Her insan, bazı zamanlarda kaygı ve stres duygularını arttıran, işte veya kişisel yaşantısında konsantrasyon güçlüğüne neden olan düşüncelerle meşgul olduğu bir dönem yaşar. Geçmiş ve gelecekle ilgili bu rahatsız eden düşünceler, o anda var olmayı ve şimdiki zamanda mutlu olmayı engeller. İşte, tam da bu noktada bilinçli farkındalık egzersizleri devreye girer! Mindfulness olarak da bilinen […]
İyi bir yaşam, her şeyden ve herkesten önce, kişisel olarak kendinize uygun bir yaşamdır. Peki, kendinizi iyi tanımadan, size ve ihtiyaçlarınıza uygun bir hayat inşa etmeniz mümkün müdür? Ne yazık ki, çoğu kişi için bu mümkün değildir. Onlar için yaşam uçsuz bucaksız bir okyanusta akıntıyla yolculuk etmek gibidir. Peki, bu yolculuk nasıl dizginlenir? Bahsi geçen […]
Her canlının içinde benliğinin odak noktası yatar. Örneğin; bir fincan kahvenin özü çekirdektir, etin özü proteindir. İnsanın özü ise kendisidir. Herşey özüyle birlikte güzeldir. İnsan da bu kurala dahildir. Çünkü kendi gibi olamayan herkes, er ya da geç toplum tarafından arzulanan ve kabul edilen normlara sürüklenir. Bütün bireylerin herkesleştiği ve kimsenin kendisi gibi olamadığı bir […]
Bazı rahatsızlıklar, yaş fark etmeksizin, bütün insanlarda her an meydana gelebilir. Mide bulantısı da bebeklerden yetişkinlere kadar herkeste zaman zaman ortaya çıkan problemlerden biridir. Kişinin günlük yaşam kalitesini olumsuz yönde etkileyen bu durum, çoğunlukla soğuk algınlığı, reflü ve gastrit gibi hastalıkların belirtisi şeklinde ortaya çıkmaktadır. Bu sağlık problemlerinin bir an önce çözülmesi gerekir. Zira bulantının […]
Tüm bireyler kendilerini diğer bireylerden ayıran bazı duygulara sahiptir. Diğer taraftan bireylerin farklı şekillerde deneyimlediği ortak duygular da vardır. Kıskançlık da bu ortak duygulardan biridir. Örneğin, partneriniz eski sevgilisinden bahsettiğinde veya partnerinizin önceki ilişkisine ait fotoğraflarına denk geldiğinizde rahatsız edici olabilecek duygular hissetmeniz oldukça doğaldır. Kıskançlık duygusu da bunlardan bir tanesidir. Kıskançlık duygusu, çok fazla […]
