Hayat, yaşadığımız iyi ve kötü olayların bütünüdür. Ve herkes hayatının bir bölümünde acı verici olaylarla karşılaşır. Boşanma, sevdiğiniz birinin ani ölümü, savaşlar, binlerce insanın feci şekilde can vermesine neden olan doğal afetler ve daha fazlası…
En hafif tabirle, bu olayları deneyimlemek veya tanımlamak son derece zorlayıcıdır. Zira bu tür olumsuzluklar, söz konusu kişinin fiziksel ve psikolojik sağlığında ciddi bozulmalara yol açabilir. Çoğu zaman bu hasarın tamiri mümkündür. Ancak bazen durumlar bunun da ötesine geçebilir. Ve hatta bazı yaşamsal travmalar depresyona yol açabilir.
Bu yazımızda, travma ve travmaya bağlı depresyonun ne olduğunu yakından tanıyacağız. Yaşayan kişide ortaya çıkabilecek en yaygın belirtileri öğrenecek ve son olarak bu etkilerden kurtulmak için neler yapabileceğimize değineceğiz. Hazırsanız, başlayalım!
Travma Ne Demek?
Travmalar; genellikle fiziksel yaralanma, savaş, cinsel saldırı veya doğal afetlerden meydana gelen yıkıcı bir olay yaşamakla ilişkilendirilir. Bu tip olumsuz durumlar, hem yaşayan hem de bu olaylara tanık olan kişiler üzerinde bir çeşit ruhsal travmaya yol açabilir. Her yaşta ortaya çıkabildiği gibi, bahsi geçen olaya bağlı olarak, uzun veya nispeten çok daha kısa sürebilir.
Travmatik deneyimler ise benlik ve sosyal inançların oluşmasında son derece kritik bir rol oynar. Çoğu zaman, travmadan kurtulan kişiler kendilerini suçlama eğilimi gösterir.
Mağdurlar, güçleri yetmese dahi, yaşanan bu olumsuz olayı durdurabileceklerini ancak yapamadıklarını, başarısız olduklarını hissedebilir. Düşüncelerin iyice umutsuz ve çaresiz bir şekil alması depresyonun oluşma hızını artırır. Akabinde ise travmaya beklenen bir son eşlik eder: Kişi artık depresyonun pençeleri arasındadır.
Depresyonun Farklı Yüzü: Travmaya Bağlı Depresyon
Travmayı küçük ve büyük olarak iki ana başlık altında değerlendirebiliriz. Küçük travmalar, gündelik hayatta sıklıkla karşılaşabileceğimiz durumlardır. Kişi olaydan saatler sonra hayatına kaldığı yerden devam eder.
Ancak adeta deprem etkisi yaratan büyük olaylarda kişinin hayatına kaldığı yerden devam etmesi neredeyse imkansızdır. Olayın üzerinden aylar geçse bile mağdur uyuyamayabilir, geri dönüşü olmayan düşüncelere kapılabilir ve depresyon belirtileri ile mücadele etmek zorunda kalabilir.
Birçok kişi bunun sıcağı sıcağına hissedilen bir duygu olduğu düşüncesidir. Fakat bilim tam aksini söylemektedir. University of Liverpool bünyesinde çalışan yetkin araştırmacılar tarafından yapılan araştırma, travmatik olayların depresyonun en büyük tetikleyicisi olduğunu kanıtlar niteliktedir.
Araştırmayı yürüten Profesör Peter Kinderman, “Bir kişinin genetiğinin ve yaşam koşullarının zihinsel sağlık sorunlarına katkıda bulunduğunu bilsek de, sonuçlar, travmatik yaşam olaylarının insanların anksiyete ve depresyondan muzdarip olmasının ana nedeni olduğunu gösterdi” demiştir.
Yani, özetleyecek olursak, bir kişinin stresli olaylar hakkında geliştirdiği başa çıkma şekilleri, hissedilen endişe ve panik düzeyinin en net göstergesidir diyebiliriz.
Travmaya Bağlı Depresyon Belirtileri
Normal depresyonun tipik bulguları klinik çalışmaları ile aydınlatılmıştır. Travmaya bağlı depresyon belirtileri ise daha zorlayıcı ve karmaşıktır. Diğer yandan, aynı anda birden fazla hastalığı taklit edebilen belirtiler ise kafa karışıklığına zemin hazırlayabilir. Bu da sonuç olarak yanlış tanı konmasına neden olabilir.
Yine de bütün travma mağdurlarında görülebilen bazı ortak semptomlar mevcuttur. İşte o belirtiler:
Aşırı üzüntü,
Ağlama atakları,
Boşluk hissi,
Suçluluk duygusu,
Hayal kırıklığı,
İştah kaybı,
Uyku bozuklukları,
Yinelenen geri dönüşler,
Maruz kalınan olayla ilgili kabuslar,
Yaşanan olayla ilgili varsayımlar,
Sosyal hayattan geri çekilme.
Ciddi bir ruhsal travmanın ardından bu olumsuz durumları yaşamak doğaldır. Ancak yukarıdaki belirtilerden birkaçı iki haftadan fazla devam ederse ve günlük yaşama müdahale etmeye başlarsa, sağlık profesyoneli tarafından tedavi edilmesi gereken depresyon belirtileri haline gelirler.
Travmaya Bağlı Depresyon Tedavisi
Beynimiz birden fazla hormona ev sahipliği yapan bir organdır. Yaşadığımız bütün olaylar bu hormonların salgı düzeyini değiştirir. Örnek verecek olursak, mutluluk hormonu olarak bilinen serotonin yeterli düzeyde salgılandığında kendimizi canlı ve enerjik hissederiz. Tam tersi durumlarda ise bıkkın, depresif ve sıkılgan bir ruh haline bürünürüz.
Travma yaşayan kişinin de hormonlarında azalma görülür. Dolayısıyla ortaya çıkan yeni manzara tek yönlü tedavi yönteminden ziyade aşağıdaki yöntemlerin kombinasyonunu gerekli kılar:
Tıbbi Müdahale: Depresyon, beyin kimyasının dengesiz olmasına neden olduğundan, bir psikiyatrist tarafından uygun görülürse etkili ilaçlarla dengenin yeniden kurulması amaçlanır.
Psikoterapi: Travmatik bir deneyim hakkında uzman psikolog ile görüşmek çok önemlidir. Birinin hikayenizi dinlemesine ve size profesyonel tavsiyeler vermesine izin vermek yeni bir dünyanın kapısını aralayabilir.
Destek Grupları: Sizinle aynı sorundan muzdarip kişilerin olduğu gruplarda yer almak yalnızlık hissinden sıyrılmanızı kolaylaştırabilir.
Travmaya Bağlı Depresyonla Başa Çıkma Yöntemleri
Travmaya bağlı depresyonla mücadele ederken profesyonel yardım arayışına girebilir ve önerilen bütün tavsiyelere uyabilirsiniz. Ancak, yine de, özlediğiniz eski halinize dönemeyebilir ve umutsuzluğunuzun katlandığını hissedebilirsiniz.
Neyse ki bu ilelebet sürecek bir durum değildir! Aşağıdaki ipuçlarını hayatınıza uyarlayarak kendiniz için mutlu bir yolculuğa başlayabilirsiniz:
1. Arkadaşlarınızla Zaman Geçirin
Kimseyle konuşmak istemiyor ve yalnız başınıza daha iyi olduğunuzu hissediyorsunuz. Aslında hisleriniz sizi yanıltıyor. Çünkü izole edilme hissi yalnız kaldığınız her dakika daha da derinleşiyor.
Bu yüzden, sevdiklerinizle zaman geçirmek, sizi gerçek dünyaya çekmek için oldukça önemli bir adımdır. Böylece, normal hayatınıza daha çabuk adapte olabilir ve daima sizi destekleyecek olan insanlardan manevi desteğinizi alabilirsiniz.
2. Keyif Aldığınız Aktivitelere Dönün
Su içmek bile zor gelirken aktivite yapmak size işkence gibi görünebilir. Fakat unutmayın ki siz travmaya maruz kaldığınız için depresyona girdiniz. Dolayısıyla, yapmaktan hoşlandığınız aktivitelere ve hobilerinize tekrardan geri dönerek beyninizi oldukça neşeli anılara maruz bırakabilirsiniz. Bu da size olumlu yansıyacaktır.
3. Egzersiz Yapın
Beynimiz boş kaldıkça yeni şeyler üretmeye başlar. Tüm gününüzü boş geçirdiğinizde yaşadığınız anıları tekrar anımsayabilir ve hatta yeni varsayımlar bile üretebilirsiniz.
Böyle durumlarda en etkili çözüm ortağınız yapacağınız basit egzersizlerdir. Evinizde basit antrenman adımlarını tekrar edebilir veya günün sessiz saatlerinde sahilde yürüyüşe çıkabilirsiniz.
4. Meditasyon Tekniklerini Öğrenin
Birçok platformda meditasyon tekniği veren eğitimler mevcut. Hazırlanan programların arasından özellikle de nefes ve gevşeme tekniklerine yoğunlaşabilirsiniz. Nefesinizi doğru alıp vermeyi öğrenebilir ya da gevşeme tekniklerini uygulayarak hem fiziksel hem de ruhsal bir rahatlama elde edebilirsiniz. Ayrıca, mümkünse, bu süreçte bir uzmandan yardım alabilirsiniz.
5. Yediklerinizi Önemseyin
Yediğiniz yiyeceklerin ve içtiğiniz içeceklerin ruh haliniz için son derece önemli olduğunu biliyor muydunuz? Bilhassa geçireceğiniz zorlu süreçte, doğru gıda seçiminde bulunarak kalıcı enerji veren ürünlere yönelebilirsiniz. Uyku probleminden muzdaripseniz kafein içeren içeceklerden sakınabilir; bunun yerine papatya çayı gibi rahatlatıcı etkisi olan bitki çaylarından tüketebilirsiniz.
6. Kendinizi Suçlamayın ve Olanları Kabullenin
Yaşadığınız olay için kendinizi suçlamanız ve “durumu düzeltebilirdim” şeklinde düşünmeniz çok normal. Fakat bu yaşantınızın üzerinde bir engel oluşturmamalıdır. Olanları değiştirme gücünüz olsaydı zaten değiştirirdiniz. Sizin gücünüz dışına çıkan şeyler için var olan enerjinizi de tüketmeyin.
Bu tavsiyelerin yanı sıra, vakit kaybetmeden bizimle iletişime geçin ve profesyonel yardım almaktan asla çekinmeyin!
Her birey farklı bir karaktere sahiptir ve potansiyel davranış kalıpları bu karakter çevresinde gelişir. Bu nedenle insan kişiliğini anlamak, psikologlar için bile uğraş gerektiren oldukça karmaşık bir iştir. Neyse ki, zihnin gizemlerini çözmeye yardımcı olan ve insan kaynaklarından askeriyeye kadar birçok farklı alanda kullanılan güvenilir araçlar var. Bunlardan biri de Minnesota çok yönlü kişilik envanteridir. […]
Çocukların en önemli değişikliklere adım attığı çağlardan birisi okul çağıdır. Okul çağı, çocukların sosyal, fiziksel ve duygusal gelişimlerinin hızlandığı ve önemli değişimlerin yaşandığı bir dönemdir. Bu süreçte çocuklar, etkileşim kurduğu kişilere karşı çeşitli davranış problemleri geliştirebilir. Başta kolayca fark edilmeyen problemler, çocukların hem akademik başarılarını hem de sosyal ilişkilerini olumsuz yönde etkileyebilir. Çocuklar, doğal olarak, […]
Cömertlik, sadece maddi yardımla sınırlı olmayıp zaman, emek ve ilgi gibi pek çok biçimde ifade edilebilir. Toplumsal hayatta önemli bir yere sahip olan bu davranış kalıbı, bireyin sadece çevresine değil, kendi psikolojik iyi oluşuna da katkı sağlamaktadır. Araştırmalar, cömertlik pratiklerinin kişilerin topluma ve sevdiklerine yarar sağlayabilmesinden dolayı kendilerini yeterli hissetmesi, kendinden ve yaptığından tatmin olmuşluk […]
Dr. Nossrat Peseschkian tarafından geliştirilen Pozitif Psikoterapi, insanın içinde bulunduğu duruma farklı açılardan bakabilmeyi amaçlar. Bu sebeple, kişilerin sorunlarına/çatışmalarına çözüm ararken bireysel, toplumsal, biyolojik ve sosyolojik boyutlardan yaklaşır. Pozitif Psikoterapi ekolünün temelini Denge Modeli oluşturur. Denge Modeli, 4 temel alan üzerinde durmaktadır. Beden ve duyular İş ve Başarı İlişkiler Gelecek ve Fantezi Ruhsal açıdan sağlıklı […]
Çoğu insan, kendisini yetenekli ve dayanıklı olarak nitelendirmeyi sever. Nitekim, güçlenmiş, zorluklara göğüs germiş ve yaşamının kontrolünü eline almış bir insan olmak, her bireyi mutlu eder. Ancak bazen, ne kadar güçlü olduğumuzu düşünürsek düşünelim, diğer insanların yardımına ihtiyacımız olduğunu gösteren olaylar ortaya çıkar. Bazı insanlar bu durumlarda kendini zihinsel ve duygusal olarak sıkışmış hissederken; bazı […]
Her insan, bazı zamanlarda kaygı ve stres duygularını arttıran, işte veya kişisel yaşantısında konsantrasyon güçlüğüne neden olan düşüncelerle meşgul olduğu bir dönem yaşar. Geçmiş ve gelecekle ilgili bu rahatsız eden düşünceler, o anda var olmayı ve şimdiki zamanda mutlu olmayı engeller. İşte, tam da bu noktada bilinçli farkındalık egzersizleri devreye girer! Mindfulness olarak da bilinen […]
İyi bir yaşam, her şeyden ve herkesten önce, kişisel olarak kendinize uygun bir yaşamdır. Peki, kendinizi iyi tanımadan, size ve ihtiyaçlarınıza uygun bir hayat inşa etmeniz mümkün müdür? Ne yazık ki, çoğu kişi için bu mümkün değildir. Onlar için yaşam uçsuz bucaksız bir okyanusta akıntıyla yolculuk etmek gibidir. Peki, bu yolculuk nasıl dizginlenir? Bahsi geçen […]
Her canlının içinde benliğinin odak noktası yatar. Örneğin; bir fincan kahvenin özü çekirdektir, etin özü proteindir. İnsanın özü ise kendisidir. Herşey özüyle birlikte güzeldir. İnsan da bu kurala dahildir. Çünkü kendi gibi olamayan herkes, er ya da geç toplum tarafından arzulanan ve kabul edilen normlara sürüklenir. Bütün bireylerin herkesleştiği ve kimsenin kendisi gibi olamadığı bir […]
