Histrionik Kişilik Bozukluğu Nedir, Belirtileri Nelerdir?

Girdiği her ortamda ilgi odağı olmak isteyen, dramatik davranmayı seven ve her zaman başkalarından onay almak için uğraşan biriyle tanıştınız mı? Çevrenizi biraz incelediğinizde böyle birini tanıyor olduğunuzu fark edebilirsiniz.

Hatta kendinizi bu özelliklerle özdeşleşmiş olarak görebilirsiniz. Her halükarda, bu tür davranışların normal olmadığını ve birçok kişide rastlanan histrionik kişilik bozukluğunu işaret ettiğini biliyor muydunuz?

Histrionik bozukluk, kişilerin yoğun, abartılı ve dengesiz duygular yaşamasına neden olan bir hastalıktır. Eğer böyle bir rahatsızlığın varlığından haberdar değilseniz maruz kaldığınız davranışları şımarıklık olarak nitelendirebilirsiniz.

Bu da çevrenizde bulunan ve belki de en yakınınız olan kişiyle kurduğunuz ilişkinin bozulmasına yol açabilir. Bütün bunlara mahal vermemek için hastalığı yakından tanımak can kurtarıcı olacaktır.

Bu içeriğimizde, histrionik kişilik bozukluğu nedir, belirtileri ve nedenleri nelerdir gibi sorulara yanıt bulabilirsiniz. Ardından, hastalığın tanı ve tedavi süreciyle ilgili detaylı bilgilere erişebilirsiniz.

Histrionik Kişilik Bozukluğu Nedir?

Histrionik kişilik bozukluğu B kümesi kişilik bozukluklarındandır. B kümesi ‘’dramatik ve değişken’’ olarak adlandırılmaktadır. Bunun sebebi sıklıkla kişiler arası ilişkilerde sorun yaşama, teatral, değişken ve duygusal olma özellikleri ile karakterizedir. Hem benlik saygısında hem de sosyal ilişkilerde tutarsızlık, dürtüsellik, empati yapamama sürekli beğenilme arzusu bu küme kişilik bozukluğunun özellikleri  olarak sıralanabilir.

Hastalığın başlıca özelliği, aşırı duygusallık ve ilgi çekme arayışı genel örüntüsüdür. Dikkat çekme, dramatik davranma, başkalarından onay alma ihtiyacı ile karakterizedir.  Hastalıktan muzdarip insanlar, fiziksel görünümlerini kullanmaktan çekinmezler. Girdikleri ortamda dikkat çeken kişi olabilmek için sıklıkla meydan okuyucu davranışlarda bulunurlar.’’ Eylencenin gözdesi’’ Konumundadırlar. Sergilenen davranışlar nedeniyle hastanın okul, aile ve iş hayatı olumsuz şekilde etkilenebilir.

Genellikle erken erişkinlik döneminde başlar ve tedavi edilmediği sürece kronik bir hal alır. Toplumda genel popülasyonda görülme sıklığı %1,8- 2 arasındadır. klinik ortamda tedaviye başvurma da en sık görülen kişilik bozukluğudur.

Her ne kadar bozukluğun hem kadın hemde erkeklerde aynı yaygınlık oranına sahip olduğu söylensede, bu bireylerin en az 3/2 sinin kadın olduğu gösteren çok sayıda çalışma bulunmaktadır.

Histrionik Kişilik Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?

Öncelikle, belirtilerin kişiden kişiye değişiklik gösterdiğini söylemek mümkündür. Örneğin, bazı insanlar daha çok fiziksel özelliklerini kullanma eğilimi taşırken, bazı insanlar çoğunlukla ajitasyon yapma eğiliminde olabilir.

Bununla birlikte, hastaların tamamına yakınında tespit edilen histrionik kişilik bozukluğu belirtileri şu şekildedir:

• İlgi odağı olma çabası,
• Teatral, cezbedici davranışlarda bulunma,
• Duygularda sıklıkla değişkenlik yaşanması,
• Hislerin abartılı bir şekilde gösterilmesi veya anlatılması,
• Kurban rolüne bürünme,
• Onay alma ihtiyacı duyma.

Histrionik Kişilik Bozukluğu Neden Olur?

Bütün kişilik bozukluğu türlerinde olduğu gibi, histrionik kişilik bozukluğunda da tek bir spesifik nedenden bahsetmek imkansızdır. Öte yandan, hastalığın oluşmasında birbirinden farklı faktörlerin etkili olduğunu gösteren yeterli bulgular vardır.

Sıkça rastlanan histrionik kişilik bozukluğu gelişimi  şu şekilde açıklanabilir: Biyolojik yatkınlığın ve çevresel tepkilerin karmaşık bir etkileşimini içermektedir.

Bu bireylerin kişiliğinin temel unsuru olarak dışadönüklük ve duygusallığın biyolojik bileşenlere, sahip olduğu söylenmektedir.

• Genetik Faktörler: Hastalığı taşıyan bir ebeveyne sahip olan kişilerin histrionik kişilik bozukluğuna yakalanma riski diğer insanlara nazaran daha yüksektir.
• Aile Etkisi: Hastalığın nedenleri arasında en dikkat çekeni aile etkisidir. Ebeveynlerin çocuğa davranış tarzı, hastalığın oluşmasındaki ana nedenlerden biri olabilir. Çünkü ağlayarak veya öfke nöbeti geçirerek dikkat çektiğini fark eden çocuk, bunun en doğru yol olduğu inancıyla büyüyebilir. Bu da ilerleyen dönemlerde dramatik ve teatral davranışının temelini oluşturabilir.
• Psikolojik Faktörler: Düşük benlik saygısı olan veya fiziksel görünümünden memnun olmayan kişiler, başkaları tarafından beğenilme ve onaylanma ihtiyacı hissedebilir.

Histrionik Kişilik Bozukluğu Özellikleri

Histrionik kişilik, yıkıcı etkileri olan bir psikolojik bozukluk değildir. Hastalığa sahip çoğu insan toplumda, okulda veya iş yerinde oldukça saygı gören kişiler olabilir.

Dolayısıyla, kişinin hasta olup olmadığını anlamak çevredeki insanlar için zorlayıcı hale gelebilir. Bu yüzden histrionik kişilik bozukluğu özelliklerini yakından tanımak çok önemlidir.

Bunları şu şekilde listeleyebiliriz:

• İlgi Odağı Olma Çabası: Histrionik kişilik bozukluğu olan insanlar ilgi odağı olmak için ellerinden geleni yaparlar. Dikkat çekemedikleri bir ortamda durdukça kendilerini gergin ve stresli hissedebilirler. Genellikle cazibeli, işler için hevesli ve yeni tanıyan insanlar için oldukça çekici kişiliklerdir. Görünümleriyle ve davranışlarıyla başkalarını etkileme başarısı onlar için mutluluk kaynağıdır.
• Duygusal Problemler: Hastaların duygularını ifade ediş biçimi genellikle çok abartılıdır. Teatral konuşurlar, görüşlerini kesinleşmiş bir şekilde ifade ederler. Ancak, gösterdikleri kesinliğin aksine söylediklerini destekleyecek çok az ayrıntıya sahiptirler.
• Cinsel Cazibe: Histrionik kişilik bozukluğu cinsellik ile yakından ile yakından ilişkilidir. Her ne kadar cazibeli ve istenen kişi olmak isteseler de biriyle duygusal ve cinsel yakınlık kurmak hastalar için çok zordur. Onlar için önemli olan partneri etkilemek veya duygusal manipülasyon yoluyla kontrol altında tutmaktır. Nadir de olsa elde edemedikleri partnere bağımlı hale gelebilir. Bu aşamada genellikle kurban rolüne bürünürler.
• Otorite Figürlerine Olan İnanç: Hastalığa sahip kişiler başkalarından kolayca etkilenebilirler. Özellikle her şeyi çözebileceklerine inandıkları otorite figürlerine karşı hayranlık beslerler.
• Duygu Değişimleri: Hastalıktan muzdarip kişiler için tekdüzelik ve sıradanlık oldukça sıkıcıdır. İlişkilerinde ve yaşantılarında yenilik isterler ve sıklıkla iş değiştirirler.

Histrionik Kişilik Bozukluğu Nasıl Teşhis Edilir?

Bütün kişilik bozukluklarının tanısında Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı’ndan yararlanılır. Kriterlerin en az 5 tanesini taşıyan, erken erişkinlikte başlayan ve değişik  bağlamlarda ortaya çıkan, aşırı duygusallık ve ilgi çekme arayışı ile giden yaygın bir örüntüdür.

Histrionik kişilik bozukluğu DSM-5 tanı kriterleri şu şekildedir:

• Kişi ilgi odağı olmadığı durumlarda rahatsızlık hisseder.
• Başkaları ile olan etkileşimleri, cinsel yönden ayartıcı, kışkırtıcı, yada baştan çıkartıcı uygunsuz davranışlarla belirlidir.
• Birden değişen yüzeysel (sığ)duygular gösterir.
• ilgi çekmek için sürekli olarak dış görünümünü kullanır.
• Gereğinden çok etkilemeye yönelik ve ayrıntıdan yoksun bir konuşma biçimi vardır.
• Yapmacık davranır, gösteriş yapar ve duygularını abartılı gösterir.
• kolay etki altında kalır.
• ilişkilerin olduğundan daha yakın olması gerektiğini  düşünür.

Bütün bunlara ek olarak, semptomların erken yetişkinlik dönemlerinde ortaya çıkması gerekmektedir.

Histrionik Kişilik Bozukluğu Tedavisi Nasıl Yapılır?

Histrionik kişilik bozukluğu için tedavi süreci diğer kişilik bozuklukları ile aynıdır. Önce hastalık uzman tarafından teşhis edilir. Akabinde doğru bir tedavi planı çizilir. Çoğunlukla terapi ve ilaç kullanımı birlikte kombine edilir.

• Psikoterapi: Histrionik kişiler için en yaygın ve en etkili tedavi seçeneği psikoterapidir. Hastanın duygu ve düşüncelerini anlamasına yardımcı olmaya odaklanır. Terapi sürecinde birbirinden farklı teknikler kullanılabilir.
• Farmokolojik tedavi : Bu hastalık için doğrudan üretilmiş bir histrionik kişilik bozukluğu ilacı bulunmamaktadır. Ancak semptomların şiddetini ve görülme sıklığını azaltmak amacıyla depresyon ve anksiyete gibi hastalıklarda kullanılan ilaçlardan yararlanılabilir.

Histerik Kişilik Bozukluğu ve Histrionik Kişilik Bozukluğu İlişkisi

Histeri ve histrionik kişilik bozukluğu birbiriyle aynıymış gibi görünen iki farklı kavramdır. Histeri, bir bozukluk değil davranış biçimidir. Örneğin, panik atak geçiren veya epilepsi krizine giren kişi için zaman zaman “histerik davranış sergiledi” yorumlaması yapılabilir.

Histrionik kişilik bozukluğu ise dikkat çekmek için yapılan davranışlar ve duyguların yüksek yaşanması ile karakterize bir hastalıktır. Histrionik kişilik bozukluğu tanı kriterleri incelendiğinde, girdiği ortamda dikkat çekemeyen kişilerin “histerik davranışlar sergileme’’ gibi tutumları olduğu belirtilmiştir.

Sonuç olarak, histeri bir davranış türü iken, histrionik kişilik ruhsal bir hastalıktır.

Histrionik Kişilik Bozukluğu Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Histrionik Ne Demek?

Duygularını abartılı yaşayan, dramatik davranışları bulunan, dikkat çekmek için rol yapma gereği duyan kişiler için kullanılan tanımlamadır.

Histrionik Kişiye Nasıl Davranılmalı?

Öncelikle, bunun borderline kişilik bozukluğu ya da çoklu kişilik bozukluğu gibi ruhsal bir hastalık olduğu unutulmamalıdır. Kişi, tedavi süreci boyunca desteklenmeli ve iyileşmek için gösterdiği çaba takdir edilmelidir.

Histrionik Kişilik Bozukluğuna Ne İyi Gelir?

Histrionik kişilik bozukluğuna en iyi gelecek şey, düzenli olarak gidilen bir terapi ve ilaç desteğidir.

Histerik Ne Demek?

Duygusal reaksiyonlarda taşkınlık, sinirlenme ve ağlama atakları yaşayan kişiler histerik olarak tanımlanır.

Histrionik Kişilik Bozukluğu Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Hastalık tedavi edilmediği takdirde yıkıcı sonuçlar doğurabilir. Kişinin ikili ilişkileri bitme noktası gelir ve bu durumda hasta dikkat çekmek için madde kullanımı, kontrolsüz cinsel ilişki gibi tutumlar içerisine girebilir.