Egzama Nedir? Belirtileri Nelerdir? Egzamaya Ne İyi Gelir?

Egzama, çocuklardan yetişkinlere kadar bütün insanlarda görülebilen yaygın bir cilt hastalığıdır. Gözle görünür döküntülerin ve bitmeyen kaşıntıların sık sık tekrar etmesi, etkilenen kişilerde büyük acılara neden olabilir. Bu tanımlamalar size de tanıdık geliyorsa, özellikle sık sık stres ve kaygı yaşadığınız dönemler ciltteki değişiminizi hızlandırıyorsa, diğer insanlar gibi siz de egzamadan muzdarip olabilirsiniz.

Peki, egzama belirtileri nelerdir? Tedavi yöntemleri nasıl uygulanır ve egzamaya ne iyi gelir?

Egzama Nedir?

Egzama; ciltte kabarcıklara, kabuklara, pullanmaya ve kaşıntıya yol açabilen epidermis hasarını tanımlayan bir hastalıktır. Ancak, hastalık tamamen bağımsız bir tanı değil, oluşan cilt değişiklikleri için kapsayıcı bir şemsiye terimdir. Genellikle atopik yapıdadır ve alerji, stres, kimyasal ürüne temas gibi faktörlerle tetiklenebilir. Temelde bebekleri ve çocukları etkilese de ergenler ve yetişkinlerde de ortaya çıkabilir.

Egzama Çeşitleri Nelerdir?

Egzama el, yüz ve diğer cilt kıvrımları da dahil olmak üzere vücudun hemen hemen her yerinde ortaya çıkabilir. Bazıları vücudun her yerine yayılırken; bazıları sadece belirli bölgelerde görünmeyi tercih eder. Bu nedenle etki alanları, oluşum nedenleri ve belirtileri açısından farklılık gösteren egzama, kendi içerisinde de alt gruplara ayrılmıştır.

En sık görülen egzama çeşitleri şu şekildedir:

• Atopik egzama,
• Kontakt dermatit,
• Numuler egzama,
• Seboreik dermatit,
• Staz dermatit.

Atopik Egzama

Atopik egzama veya atopik dermatit, en çok çocuklarda görülen bir dermatozdur. KIzarıklık ve kaşıntının yoğun olarak eşlik ettiği cilt iltihabı ile karakterizedir. En çok çocukluk döneminde ortaya çıkar. Öyle ki, 7 yaşın altındaki çocukların %25’i ve 7 ila 16 yaş arası çocukların %20’si bu sorundan etkilenir. Özellikle, genetik olarak yatkın olan genç hastalarda yaşamın ilk aylarında kendini gösterir.

Atopik egzama saçlı deride, kulak arkasında, koltuk altı çukurunda ve kasıkta bulunur. Çoğunlukla astım veya rinit gibi diğer patolojilerle yakından ilişkilidir. Bu nedenle de etkisini genellikle bağışıklığı yeni gelişmeye başlayan çocuklar üzerinde gösterir.

Kontakt Dermatit

Metal, kimyasal gibi alerjen maddelerle temastan kaynaklanan reaksiyona kontakt egzama adı verilir. Kaşıntının eşlik ettiği kabarcıklar ve kırmızı lekeler şeklinde kendini gösterir. Sadece cildin alerjen maddelerle temas halinde olduğu yerlerde çıkar. Nikel barındıran kostüm parçalarında (düğme, fermuar) ve günlük kullanılan takılarda bulunur.

Numuler Egzama

Çapı 10 cm’ye kadar olan yuvarlak lekeler şeklindeki lezyonlara numuler egzama denir. Genellikle uzuvlarda, kalçalarda gövde bulunur. Kendi içerisinde akut ve kronik olmak üzere ikiye ayrılır. Eğer lezyonda sızma ve kabuklanma varsa bu akut bir formdur. Ancak deskuamasyon (soyulma, dökülme) şeklinde oluşuyorsa bu kronik numuler egzamadır.

Numuler egzama, daha çok kuru veya çok kuru cilde sahip orta yaşlı ve yaşlı kişilerde yaygındır. Cildi nemli tutmak, bakterilerin saldırısını ortadan kaldırmaya yardımcı olur.

Seboreik Dermatit

Seboreik dermatit veya seboreik egzama, lokaliza, yağlı ve sarımsı kabuklar şeklinde kendini gösteren bir cilt iltihabıdır. Egzama, cildin birçok yağ oluşturan bölgelerinde ortaya çıkar. Bunlar kafa derisi, çene, kaşlar ve bebek hastalarda bebek bezi bölgesini içerir.

Bebeklerde seboreik egzama, bebek henüz üç haftalıkken ortaya çıkar. Ortaya çıkan görüntü genellikle kendiliğinden kaybolur. Ancak eğer egzama bez bölgesinde oluştuysa burada iltihap olup olmadığı sorgulanmalıdır. Çünkü, idrar ve dışkının neden olduğu tahriş, bebek bezindeki nemli yapıyla birleşerek bakteri oluşumuna neden olabilir.

Yetişkin hastalarda ise özel bir belirti yoktur. Daha çok alerjik egzamanın semptomlarıyla aynı şekilde ortaya çıkar.

Staz Dermatit

Kronik venöz yetmezlik gibi damarlarla ilgili sorunların neden olduğu egzama türüdür. Atopik egzama ile aynı belirtilere sahiptir. Ancak diğerlerinden farklı olarak, staz dermatit daha çok bacaklarda ortaya çıkar. Örneğin, alt bacak bölgesinde yer alan hasarlı kan damarları kan stazı ile tetiklenir. Bu da cildin kızarmasına ve kaşıntılı bir iltihaba dönüşmesine sebep olur.

Egzama Belirtileri Nelerdir?

Egzama, bağışıklık sistemi sorunlarından belirli maddelere temas etmeye kadar farklı faktörler nedeniyle oluşabilecek bir hastalıktır. Bu nedenle ortaya çıkan işaretler etkileyen ana etkene göre değişiklik gösterecektir. Türlere özgü egzama belirtilerini bilmek tedavinin seyri açısından önem arz edeceğinden hepsine ayrı ayrı bakmak en ideal olanıdır.

Atopik Egzama Belirtileri

Atopik egzama prensip olarak herhangi bir yerde ortaya çıkabilir. Küçük çocuklarda yüz ve kafa derisinde oluşurken; ergen ve yetişkinlerde en sık görülen yerler göz kapakları, boyun ve el sırtlarıdır. Bu bölgelerdeki atopik egzama belirtileri şu şekildedir:

• Kızarıklık,
• Kabarcıklar,
• Kabuk veya kepek,
• Kaşlarda incelme,
• Yetişkinlerde ciltte nodül.

Kontakt Dermatit Belirtileri

Kontakt egzama , alerjen madde içeren ürün kullanımı ve kimyasal maddeye maruz kalma sonucunda ortaya çıkar. Bu nedenle de her iki grubun kendine özgü bazı semptomları vardır.

Kontakt dermatit eğer alerjik sebeplerden dolayı oluştuysa aşağıdaki belirtileri gösterir:

• Kabarcık,
• Kaşıntılı kızarıklık,
• Su tutulmasına bağlı ödem,
• Kabuk ve pul.

Kontakt dermatiti tetikleyen etken kimyasal bir madde ise aşağıdaki belirtiler ortaya çıkar:

• Etkilenen bölgede ağrı,
• Yanma hissi,
• Kaşıntılı kızarıklık.

Numuler Egzama Belirtileri

Numuler egzama kol, bacak ve gövde gibi bölgelerde oluşur. Numuler egzamanın en yaygın belirtileri şu şekildedir:

• Yuvarlak ve oval lezyonlar,
• Kaşıntı,
• Kızarıklık,
• Kabarcık ve sızıntı,
• Kuruluk ve pullanma,
• Kalınlaşmış cilt,
• Açık yara.

Seboreik Dermatit Belirtileri

Seboreik dermatit, saçlı kafa derisinde ve burun bölgesinde daha yaygındır. En sık görülen belirtiler şu şekildedir:

• Yağlı görünümlü pullar,
• Sarı-kırmızı döküntü,
• Aşırı kaşıntı.

Staz Dermatit Belirtileri

Damarlardaki kan dolaşımının bozulmasıyla ortaya çıkan staz dermatitin belirtileri diğer egzama türlerinden daha şiddetlidir. Genellikle alt bacaklarda oluşur ve aşağıdaki gibi belirtilerle tanımlanır:

• Ciltte parlaklık,
• Aşırı sıcak bir cilt yüzeyi,
• Kızarıklık,
• Kepek.

Egzama Neden Olur?

Egzamanın neden oluştuğu kesin olarak bilinmemektedir. Çünkü her türün kendine özgü tetikleyicileri vardır. Örneğin, atopik egzama çoğunlukla kalıtsal nedenlerden kaynaklanır iken; kontakt dermatitte başrol alerjen maddelerdir. Dolayısıyla, egzama nedenlerini türlerine göre incelemek en iyisidir.

Atopik Egzama Nedenleri

Atopik egzama, bağışıklık bozukluğu ile cilt bariyerindeki hasar nedeniyle oluşur.  Ailesinde bu egzama türüne yakalanan kişilerin %70’i hayatlarının belirli dönemlerinde mutlaka bu hastalık ile tanışır.

Temel nedenin dışında yer alan bazı faktörler de alevlenme sürecini destekler. Bunları şu şekilde özetleyebiliriz:

• Çok kuru hava,
• Yüksek oda sıcaklığı,
• Yün,
• Sentetik kumaş,
• Sabun,
• Banyo köpükleri,
• Klorlu havuz su,
• Stres ve kaygı,
• Toz akarları, polen ve bazı gıdalar.

Kontakt Dermatit Nedenleri

Kontakt dermatit kendi içerisinde de iki gruba ayrılır: Toksik kontakt egzama ve alerjik kontakt egzama. İlki sadece tetikleyici madde ile temas halinde ortaya çıkarken, ikincisi daha çok nikel içeren ürünlerin kullanımı ile ortaya çıkar. Ancak her ikisinin de oluşumuna kaynaklık eden faktörler yalnızca bunlarla sınırlı değildir. Aşağıdaki unsurlar da kontakt dermatit gelişimini hızlandırabilir.

Toksik kontakt egzama nedenleri:

• Amonyak, kostik soda, kireç gibi maddelerle temas,
• Terebentin çözücülere dokunmak,
• Turunçgil kabukları ve çiçekleri ile temasa geçmek.

Alerjik kontakt egzama nedenleri:

• Nikel bulunan takılar
• Peru balsamı içeren kozmetik ürünler
• Reçine, kauçuk gibi boyalar,
• Krom ve sentetik reçineler,
• Bazı parfüm ve merhemlerin bileşenleri.

Numuler Egzama Nedenleri

Numuler egzamanın nedenleri tam olarak bilinmemekle birlikte, birden fazla faktörün bir kombinasyonu tarafından tetiklendiği düşünülmektedir. Bu faktörler şu şekildedir:

• Cilt bariyeri bozukluğu,
• Cilt kuruluğu,
• Alerjenler,
• İrritanlar,
• Mikrobiyal enfeksiyonlar,
• Stres,
• İklim,
• Genetik yatkınlık,
• Hormon dengesizlikleri,
• Yaşam tarzı faktörleri.

Seboreik Dermatit Nedenleri

Seboreik dermatitin nedenleri tam olarak anlaşılamamıştır. Cilt mantarı ve erkek cinsiyet hormonlarının aşırı sebum üretiminden kaynaklandığı düşünülmektedir.

Staz Dermatit Nedenleri

Staz dermatit, diğer türlerden farklı olarak damar hastalıklarının bir sonucu olarak ortaya çıkar. Daha fazla kan alan bölge damarlardaki basıncı artırır ve sıvıyı damarlardan çevre dokulara iter. Uzun vadede bu, drenaj yollarına ve bağ dokusuna zarar verir. Kan stokları azalan cilt direncini kaybederek zayıflar. Sonuç olarak, tahriş başlar ve egzama oluşur.

Yukarıdaki özel nedenler dışında, egzama oluşumuna katkıda bulunan ancak çok fazla etkili olmayan faktörler de vardır:

• Dehidrasyon, aşırı soğuk su ve sauna seansları düşük nem nedeniyle cildin en üst tabakasındaki yağ içeriğinin azalmasına ve egzama oluşmasına yol açar.
• Bakterilerin belirli bileşenlere karşı duyarlılığı da egzamaya neden olabilir. Özellikle ağız ve boğazdaki enfeksiyonlar güçlü tetikleyici olarak bilinir.
• Dış kulak yolunda yer edinen mantar enfeksiyonu egzamaya neden olabilir.
• Dudaklar sürekli nemlendirildiğinde tahriş olur. Bu da çatlama, kızarıklık ve yanmaya neden olur.

Egzamanın Sebep Olduğu Komplikasyonlar Nelerdir?

Egzama, yalnızca ciltte kızarıklıkla sınırlı kalmayan bir hastalıktır. Aynı zamanda çeşitli komplikasyonlara da neden olabilir. Bu komplikasyonlar egzamanın şiddeti, tedavinin seyri ve kişinin sağlık durumu gibi etkenlere bağlı olarak değişiklik gösterebilir. İşte egzamanın neden olduğu komplikasyonlar:

• Açık Yaralar: Egzama kaşıntılı bir patolojidir. Kaşıma nedeniyle açık yaralar oluşabilir ve bu alanlar enfekte olarak daha da büyüyebilir.
• Şiddetli alerjik reaksiyon: Alerjiye bağlı egzama nefes darlığı, baş ve boyun bölgesinde şişme gibi tehlikeli reaksiyonlara neden olabilir. Bu vakalar oldukça nadirdir ancak olması durumunda acil servisten yardım alınması gerekir.
• Deri kalınlaşması: Sürekli kaşıma cildin kalınlaşmasına ve sertleşmesine neden olur. Bu durum, likenifikasyon olarak adlandırılır ve cildin daha da kalınlaşmasına yol açar.
• Renk değişiklikleri: Egzama, pigment değişikliklerine neden olabilir. Cilt olduğundan daha koyu ya da daha açık görülebilir. Renk değişiklikleri egzama iyileştikten sonra dahi devam edebilir.
• Psikolojik etkiler: Egzama bireyin yaşam kalitesini ve beden imajı algısını ciddi şekilde etkileyebilir. Sürekli oluşan kaşıntı ve rahatsızlık anksiyete düzeyini artırabilir. Şiddetli egzama semptomları yaşayan kişiler benlik saygısını kaybederek sosyal izolasyonla karşı karşıya kalabilir.
• Uyku bozuklukları: Gece gelen kaşıntı atakları uyku kalitesini bozarak uyku bozukluklarına ve yorgunluğa neden olur.
• Göz problemleri: Göz çevresinde çıkan egzamalar konjonktivit ve blefarit başta olmak üzere çeşitli göz hastalıklarına neden olabilir.

Egzamaya Ne İyi Gelir?

Egzama, yaşantınızı olumsuz etkileyen can sıkıcı bir hastalıktır. Ancak, alacağınız tedbirler egzamadan daha güçlü değil! Aşağıdaki önerileri takip ederek egzamanın etkin olma seviyesini düşürebilirsiniz:

• Nedene yönelik tedbirler,
• Doğru cilt bakımı,
• Giyim ve yaşam tarzı değişiklikleri.

Altta Yatan Nedene Yönelik Tedbirler

Hastalığa neyin iyi geldiğini bulmadan önce onu tetikleyen faktörü bulmanız gerekir. Örneğin, alerjik egzamaya sahipseniz ona sebep olabilecek ürünleri kullanma konusunda daha dikkatli olabilirsiniz.

Doğru Cilt Bakımı

Egzamaya en iyi gelen şey doğru yapılmış cilt bakımıdır. Bu, pH nötr yıkama losyonlarının kullanımını ve yağ giderici sabunlardan kaçınmayı içerir. Eğer mümkünse günde 1 kez duş alın ve süreyi 15 dakika ile sınırlayın. Suyun çok sıcak ve çok soğuk olmasından kaçınarak ılık su kullanmayı deneyin.

Ayrıca, her duştan sonra nemlendirici bakım kremi kullanmalısınız. Bu kremler cildin yatışmasına ve bariyer fonksiyonunun korunmasına yardımcı olur. Cildinizi nemli tutarak kaşınma ve dökülme gibi semptomları hafifletebilirsiniz.

Giyim ve Yaşam Tarzı Değişiklikleri

Terin ciltte birikmesini önlemek için nefes alabilen giysileri tercih edin. Alacağınız giysinin pamuktan yapılmış olmasına özen gösterin. Eğer sigaraya bağlı egzama yaşıyorsanız kullanım sayısını azaltabilir ve mümkünse bırakabilirsiniz.

Bu genel önlemlere ek olarak, belirli egzama türleri için başka yöntemler de vardır:

• Kontakt egzamadan kurtulmak için tahriş edici maddelere asla doğrudan dokunmamalısınız. Bu tür maddelerle profesyonel olarak uğraşıyorsanız koruyucu giysilerinizi mutlaka kullanmalısınız.
• Nikel, kobalt ve krom ile temastan kaçının.
• Belirli gıdalar, bitki bileşenleri veya kokular alerjinizi ve akabinde egzamanızı tetikliyorsa bunlardan uzak durmalısınız. Doğrudan güneş ışığına çıkmamış ve bölgeyi nemli tutmalısınız.
• Cilt kıvrımlarında oluşmuş egzamanız varsa fazla kilolarınızdan kurtulmak iyileşmeye yardımcı olacaktır.

Yukarıdaki öneriler işe yaramıyorsa mutlaka bir dermatolog ile görüşmeniz gereklidir. Hatta mümkünse, bu tavsiyeleri uygulamaya başlamadan önce bir uzmana danışmakta fayda vardır. Zira söz konusu sağlık ise uzmana görünmeden adım atmamak hayati önem taşır.

Egzama İçin Doğal Yöntemler Nelerdir?

Egzama için doğal tedavi yöntemleri, şikayetlerinizi hafifletmek ve cildin sağlığını desteklemek amacıyla kullanılabilir. Ancak, bunları kullanmadan önce doktora danışılması gerektiği unutulmamalıdır. Uygulanabilecek bazı yöntemler de şu şekilde sıralanabilir:

• Hindistan cevizi yağı: Anti-inflamatuar özellikleri sayesinde cildi nemlendirir ve yatıştırır.
• Yulaf ezmesi banyosu: Öğütülmüş yulaf ezmesini banyonuza ekleyerek kaşıntıyı azaltabilirsiniz.
• Bal: Doğal bir antibakteriyel olan bal, ciltteki yaralı dokunun iyileşmesine yardımcı olur.
• Elma sirkesi: Su ile seyreltilmiş elma sirkesini egzama olan bölgeye sürebilirsiniz. Bu cildi yatıştırıp kaşıntıyı azaltmak için oldukça etkili bir yöntemdir. Bununla birlikte, hassas bir cilt yapısına sahipseniz dikkatli kullanmanız çok önemlidir.
• Kompres: Serin bir bezle masaj yaparak iltihabı hafifletip kaşıntıyı azaltabilirsiniz.

Yöntemlerin etki derecesi kişiden kişiye değişebilir. Eğer egzama semptomlarınız doğal yöntemlerle kontrol edilemiyorsa, dermatoloğa başvurarak tıbbi tedavi almak en doğru seçenektir.

Egzama Nasıl Teşhis Edilir?

Egzama tanısı, klinik muayene ile konur. Bunu doğrulamak için herhangi bir incelemeye gerek yoktur. Ancak, kontakt egzama söz konusu ise neden olan alerjeni belirlemek için bazı testleri uygulamak gerekebilir.

Egzama Tedavisi Nasıl Yapılır?

Her egzamanın mutlaka bir doktor tarafından açıklığa kavuşturulması gerekmez. Hafif egzamayı fark ettiğinizde basit önerilerle ondan kurtulabilirsiniz. Ancak, şikayetleriniz 1-2 hafta sonra hala aynı yoğunlukta ise doktora başvurmanız gerekir. Doktor incelemeleri sonucunda hastalığın türüne karar vererek aşağıdaki egzama tedavisi seçeneklerinden birine yönelir:

• Egzama kremi: Şiddetli kaşıntıdan muzdarip iseniz doktorunuz antienflamatuar merhem reçete edebilir. Bu, kontakt egzama gibi türlerin semptomlarını hafifletir.
• Kortizonlu kremler: Nörodermatit durumunda, alevlenme varsa kortizon içeren merhemler reçete edilir. Bu, cildin daha fazla tahrip olmasını önleyecek ve semptomların şiddetini önemli ölçüde yok edecektir.
• Antihistaminik: Kaşıntıyı azaltmak için kullanılır. Özellikle küçük çocukların egzama ataklarında kaşıntılarını önleyerek uyumalarına yardımcı olur.
• Oral kortikosteroid: Bazı durumlarda oral kortikosteroidler reçete edilebilir. Ancak kemik minerallerinin kaygı gibi yan etkileri nedeniyle sadece kısa bir süre kullanımı önerilmektedir.

Sık Sorulan Sorular

Egzama ne demek?

Egzama; cildin iltihaplanmasına, kaşıntıya ve zaman zaman kabarcıklara neden olan bir hastalıktır.

Egzama tedavi edilir mi?

Evet, egzama tedavi edilebilir. Nemlendirici ve kortikosteroidler yardımıyla hastalık önlenebilir.

Egzama bulaşıcı mıdır?

Hayır, egzama başka bir kişiye temas yoluyla bulaşmaz.

Egzama çocuklarda nasıl görülür?

Çocuklarda egzama genellikle yanaklarda, dirseklerde ve dizlerin arka kısmında ortaya çıkar. Bebeklik döneminde başlar ve yaş ilerledikçe hafifler.

Egzama yaşam boyu devam eder mi?

Egzama kronik bir durumdur ve yaşam boyu devam edebilir. Ancak uygun tedavi ve yönetimle kontrol altına alınabilir.

Egzama için doğal tedavi yöntemleri var mı?

Evet, vardır. Hastalığın semptomlarını hafifletmek için aloe vera ve hindistan cevizi yağı gibi doğal yöntemlerden yararlanabilirsiniz. Fakat yine de bunları kullanmadan evvel doktorunuza danışmayı unutmamalısınız.