Beyin durmadan çalışır, siz uyurken bile. Ancak belli aktiviteler, zihninizin yeni yolları öğrenmesini ve bağlantılarını arttırarak daha pratik ve kıvrak olmasını sağlayabilir. Beyin egzersizleri, her gün yaptığınız aktiviteleri tekrarlamak kadar basit bir süreç de olabilir fazlası da. Bugün pek çok mecradan ulaşabileceğimiz, beynin spesifik bölümlerini, dolayısıyla işlevlerini geliştiren egzersizler mevcut. Örneğin; hafıza, algı, yaratıcılık yeteneklerinizi belli egzersizlerle güçlendirebilirsiniz. Bunu yaparken aynı zamanda, beyin fonksiyonlarınız ve beyninizdeki belirli bölgeler arasındaki bağlarınız da gelişir. Bu da beyninizdeki yaşa bağlı yaşanan dejenerasyonların önüne geçmeniz, anlamını taşır. Ayrıca pek çok yönden de algınız gelişir. Peki bu egzersizlerden en etkili olanlar ve benim önerdiklerim hangileri ? Meditasyon, yapacağımız aktiviteleri zihinde görselleştirme, oyun oynamak, puzzle yapmak, sudoku ve satranç oynamak, sosyalleşmek, yeni beceriler öğrenmek, kelime dağarcığını geliştirmek, müzik dinlemek, yeni bir dil öğrenmek, bir enstrüman çalmayı öğrenmek, egzersiz yapmak, dans etmek ve uyumak.
Beyin egzersizi, insanların belli bir genetik doğrultusunda getirdiği özellikleri etkin şekilde kullanabilmesini sağlayan zihinsel bir yöntemdir. Herkesin kendine ait farklı bir hafıza ve zihin çalıştırma tekniği vardır. Bununla birlikte beyin egzersizi kişinin en iyi zihinsel aktiviteye sahip olması ve kendi kapasitesini azami düzeyde kullanması için yapılan bir aktivitedir.
Beynimiz, vücudumuzla ilgili hala en az bilgiye sahip olduğumuz organdır. Birçok gelişme ve araştırma sürmesine rağmen beynimizin mucizevi yapısı her geçen gün yeni bilgilerin elde edilmesine sebep olmaktadır.
Günümüzde yapılan araştırmaların sonucu ve uzmanların görüşüne göre pek çok kişinin beyin potansiyelinin az bir kısmını kullandığı düşünülmektedir. Beyin egzersizinin yararları arasında her şeyden önce mevcut kapasiteyi etkin şekilde kullanma becerisi gelir. Ayrıca beyin de tıpkı vücudumuzun kas yapısı gibi etkin şekilde kullanıldığında gelişir.
Beyin egzersizi aynı zamanda kişilerin stres ve sinir gibi nedenlerden dolayı maruz kaldığı tahribatların önlenmesi açısından da çok önemlidir. Hava kirliliği, zamanın kısıtlılığı, telaş, çalışma şartlarındaki olumsuz etkenler ve trafik gibi çok sayıda stres kaynağının günlük yaşantımız içerisinde beyni olumsuz etkileyen unsurlar arasında yer aldığı söylenebilir.
Beyin egzersizi, gerek kişinin zihinsel potansiyelini en iyi şekilde değerlendirmesi için gerekse de maruz kalınan olumsuz unsurların etkisini azaltmak için tercih edilir.
Unutulmamalıdır ki, beynin zinde kalması tamamen ne kadar ve nasıl kullanıldığı ile ilgilidir. Bunu sağlamanın en iyi yollarından biri yetişkinlerin rahatlıkla uygulayabileceği beyin egzersizleridir. Aynı şekilde yaşlılar için beyin egzersizi arayışında olanlar da benzer yöntemleri rahatlıkla kullanabilir.
Aşağıdaki bazı örnekler beyin egzersizi yapmak ve bu konuda ilerlemek ile ilgili ufuk açıcı olabilir.
Sorun çözme alışkanlığı: Beyin sağlıklı bir seviyeye kadar baskı altında gelişimini sürdürür. Baskının olumsuz etki yaptığı yerde stres faktörü ortaya çıkar ve bu durum beyin için yararlı değildir. Ancak kişinin kendisine belli sorunları çözme potansiyeli sağlaması beynin gelişimi ile yakından ilgilidir.
Kendinize bir hedef koyarak mevcut sorunun nasıl çözülebileceği üzerinde beyin fırtınası yapabilirsiniz. Yeni bir iş kurduğunuzu düşünebilir, bir başka gün sivil toplum örgütü kurmakla ilgili yapılması gereken uygulamaları değerlendirebilirsiniz. Sorun çözme becerisinin beyinde yeni bağlantılar oluşturmak için muazzam bir destek olduğu bilinen bir gerçektir.
Rutini kırmak: Tüm rutin davranışlar ve alışkanlıklar beyinde bilinen bir sinir ağına işaret eder. Ancak beynin gelişiminin yeni sinir yollarının üretilmesi ile sağlanabileceği göz önünde bulundurulduğunda, rutin dışı gerçekleştirilen eylemlerin çok faydalı bir yöntem olduğu söylenebilir. Bunlar çok basit uygulamalar olabilir. Örneğin; her zaman gidilen bir yere farklı güzergahlardan ulaşmak ya da hiç bilinmeyen bir konuda bilgi edinmek gibi.
Günlük hikayeler üretmek: Bu yöntem de hem eğlenceli hem de etkili bir beyin egzersizi olarak öne çıkar. Her sabah insanlara anlatılabilecek kısa bir hikâye üzerine düşünmek, yeni kurgular üretmeye ve hafızayı hikâye içerisinde etkin şekilde kullanmaya yardımcı olur.
Gözlem yapmak: Gözlem yaparken her gün belli bir tema seçmek ve buna bağlı olarak dikkat yeteneğini artırmak mümkündür. Dikkat yeteneğini farklı alanlara kanalize etmek yine rutin dışına çıkabilmenin bir yoludur. Örnek olarak bir gün insanların davranışlarına, ertesi gün giyim özelliklerine ve farklı unsurlara dikkat edebilirsiniz. Tamamen sizin seçebileceğiniz örnekler üzerinden beyni düşünmeye yönlendirmek faydalı olacaktır.
Telefon numarası ezberlemek: Teknoloji pek çok açıdan insanlar için gelen konforla birlikte hafızayı köreltmektedir. Örnek olarak telefonlarımızdan her an ulaşabildiğimiz numaraları artık bilmeye gerek duymuyoruz. Hem rakamlar ile ilgili olması hem de teknolojinin getirdiği zihinsel tembelliği aşmak için belirli telefon numaralarını ezberleyebilirsiniz. Ek olarak bu uygulama olası acil durumlarda ulaşabileceğiniz pek çok kişinin telefon numarasının ezberinizde olmasını sağlar.
Alışveriş listesini zihinde oluşturmak: Önlem olarak bir alışveriş listesi hazırlayabilir ve yanınızda bulundurabilirsiniz. Ancak bunları alışverişe giderken zihninizde tutmayı alışkanlık haline getirerek, başarılı bir beyin egzersizi de yapabilirsiniz.
Ters el kullanmak: Rutin yaptığınız işlerde alternatif olarak diğer elinizi kullanmak herkesçe bilinen bir beyin geliştirme yöntemidir. Bu aktivitenin önemli olmasının temel sebebi yine rutinin dışına çıkmak ve beynin diğer lobunu geliştirmektir.
Kitap okumak: Aşağı yukarı herkes tarafından bilinen ama beyin egzersizi konusunda önemi yeterince anlaşılmayan aktivite şüphesiz ki kitap okumaktır. Özellikle seçtiğiniz kitap tam anlamıyla yeni ve benzersiz bir konu ile ilgili ise çok daha etkili olacaktır. Farklı konularda bilgi edinmek gerek beyin egzersizi yararları gerekse genel kültür açısından çok değerlidir. Beynin her iki lobunun aynı anda çalışmasını sağlayan ender aktivitelerden birisi kitap okumaktır.
Çocuklar için beyin egzersizi tıpkı yetişkinlerde olduğu gibi çok değerli ve gelişim açısından önemli bir uygulamadır. Özellikle çocukluk ve gençlik çağındaki bireylerin beynini etkin şekilde kullanabilmesini sağlamak amacıyla pek çok etkili aktivite önerilebilir. Bu aktivitelerden bazıları aşağıdaki şekildedir:
İletişim ve günlük konuşma egzersizleri: Çocukların hem düşünsel ve davranışsal boyutta gelişimlerine yardımcı hem de muhteşem bir beyin egzersizi olan günlük konuşmaya dair etkileşim kurması çok önemlidir.
Günümüz teknolojik gelişmeleri ve içinde bulunduğumuz dünya koşulları bir yönüyle karşılıklı iletişimi azaltırken bir anlamda iletişim kurmayı kolaylaştırmıştır. Bu gelişmelerin olumlu yönde değerlendirilmesi ve öncelikle ailelerin günlük konuşma egzersizi konusunda çocuklarına destek olması gerekir.
Kimi zaman yaşanan zorluklara ve bu zorlukları aşmayla ilgili yöntemlere dair konuşulabilir kimi zaman da çocukların elde ettiği başarılar üzerinden karşılıklı iletişim kurulabilir. Konunun ne olduğundan çok; mevcut sorunlarının üstesinden gelmek için karşılıklı iletişimi kuvvetlendirmek önemlidir. Bu iletişim uygulaması aynı zamanda çocuğun düşünme gücünü artırmasına yardımcı olur.
Konsantrasyon etkinlikleri: Çocuklar için beyin egzersizi denildiğinde akla gelen bir başka uygulama da konsantrasyonla ilgili oyunlardır. Hem konsantrasyon hem de belleği güçlendirmeye yönelik etkileri olan ve genellikle küçük yaştaki çocuklar için tercih edilen pek çok oyun bulunur. Örnek olarak bulunulan mekandaki nesnelerin hatırlanması ve sayılmasına dair oynanan oyunlar çok faydalı olabilir ve bu oyunlar çeşitlendirilebilir.
Yeni bir hobi edinmek: Aslında yeni bir hobi edinmek başta unutkanlar için beyin egzersizleri arasında sayılabilir. Hem yetişkinler hem de çocuklar için tercih edilebilecek bu etkinlik; müzik enstrümanı çalmak veya yeni bir dil öğrenmek yönünde olabilir. Ya da bireysel olarak ilgi duyulan herhangi bir sportif ve sanatsal faaliyet tercih edilebilir.
Beyin egzersizi pek çok açıdan gelişmeye yardımcı olur. Beyin egzersizleri öncelikle beynin farklı bölgeleri arasında daha etkin ve başarılı bir bağlantı kurmayı sağlar. Bu açıdan başta hafıza, zekâ becerisi ve günlük yaşamdaki verimlilik gibi çok sayıda değişik etken üzerinde faydalıdır.
Beyin egzersizi yalnızca kişinin hafızası ve zekâ etkinliği üzerinde değil, yaratıcılığı ile ilgili de etkin rol oynayabilir. Dünyaya farklı bir açıdan yaklaşmayı sağlamak ve daha kapsamlı bir bakış açısına sahip olmak için oldukça yararlıdır.
Beyin egzersizi öncelikle zihinsel faaliyetlere bağlı rahatsızlıklara iyi gelir. Bunların başında halk arasında bunama şeklinde bilinen demans ve alzheimer gibi rahatsızlıklar yer alır.
Kişilerin hangi yaşta olursa olsun beyin egzersizi yapması olası sorunların önüne geçmek için en etkili yöntemlerden biridir. Bu alanda yapılan bazı çalışmalar ilerleyen yaşlarda başlanan egzersizlerin dahi ne kadar etkili olduğunu göstermektedir. Dolayısıyla yaşlılar için beyin egzersizi de önemsenmeli ve spor gibi etkinliklerle gerçekleştirilen vücut kondisyonunun beyne faydalı etki ettiği bilinmelidir.
Herkesin mevcut potansiyeli üzerine beyin egzersizleri yapması ve zihinsel etkinliklerini artırması mümkündür. Bu sayede beyin egzersizinin iyi geldiği hastalıklar için de ideal bir koruma mekanizması oluşturulabilir.