Gaslighting, bir kişinin diğer kişi üzerinde kontrol sahibi olmasını kolaylaştıran manipülasyon tekniğidir. Buradaki amaç, diğer kişiyi akıl sağlığını kaybettiğine inandırmak ve algılarından, anılarından şüphe etmesini sağlamaktır.
Gaslighting tekniklerine maruz kalan kişi yaşadıklarının hayal ürünü olduğunu düşünür. Gerçeklik algısı gittikçe kaybolur ve hatta anılarından bile şüphe eder hale gelir. Böylece failin, karşısındaki mağduru kontrol etmesi kolaylaşır.
Birçok insan, gaslighting psikolojik manipülasyon kavramını daha önce duymuştur. Peki, bu manipülasyon tekniği nasıl uygulanır? Belirtileri nelerdir ve ne gibi sonuçlara yol açar? Sizin için hazırladığımız bu içeriğimizde, milyonlarca insanı rahatsız eden bu manipülasyon tekniği hakkında aradığınız her şeyi bulabilirsiniz.
Gaslighting, ağır psikolojik yıkımlara neden olan bir tekniktir. Bu manipülasyona maruz kalan birçok kişi tedavi sürecinde genellikle aynı soru üzerine yoğunlaşıyor: Bunu bana neden yaptı? Soru kişisel olsa bile soruya verilebilecek cevaplar geneldir.
Manipülatör şu nedenlerden dolayı gaslighting taktiğine başvurabilir:
Manipülasyona uğrayıp uğramadığınızı anlamanın en iyi yolu tekniğin belirtilerini tanımaktır. Kendinizi aşağıdaki gaslighting belirtileri ile özdeşleştirebiliyorsanız manipüle edildiğinizin farkına varabilirsiniz:
Manipülatör, kurbanını yanıltmak ve sahip olduğu gerçeklik algısını etkilemek için farklı yöntemler kullanır. En sık tercih edilen yöntemler şunlardır:
Gaslighting, ilişkileri etkisi altına alabilecek yıkıcı davranışlardır. Bunu tespit etmenin en kolay yolu, partnerinizin davranış kalıplarını gözlemlemektir. Bu davranış kalıplarıyla ilgili aşağıdaki örneklere bakabilirsiniz:
İtibarsızlaştırma Örneği: Herhangi birisi ile yaşadığınız ortak anınızı düşünün. Sağlıklı bir durumda karşınızdaki kişi söylediğiniz çoğu şeyi onaylayacak ve gerekirse eklemeler yapacaktır. Aynı durumu manipülatör tarafından ele alalım. Fail, mağdur tarafından söylenenlerin yalan olduğunu öne sürer ve daha da kötüsü karşı tarafı buna ikna eder. Sıklıkla “sana kimse inanmayacak” cümlesini kullanır.
Önemsizleştirme Örneği: Çiftler arasında çıkan tartışmada partnerlerden birinin diğerine kırıldığını düşünelim. Sağlıklı bir ilişkide partnerini dinleyen kişi özür dileyecektir ve kendini daha net bir şekilde ifade edecektir. Manipülatör ise partnerinin duygularını abarttığını söyleyerek kafa karışıklığı yaratacaktır.
Yukarıda belirttiğimiz gaslighting örnekleri basit gibi görünen etkili durumlardır. Farklı durumlara göre örnekler değişiklik gösterecektir.
İkili ilişkilerinizde partnerinizden veya ailenizin herhangi bir üyesi tarafından gaslighting tekniklerine maruz kalabilirsiniz. Bu tür taktikler, sizin ruh sağlığınızı tamamen yok edene kadar devam eder. Peki, gaslighting uygulayıcısı bunu nasıl yapar?
Gaslight uygulayan kişi, taktikleri yavaş ve dikkatli bir şekilde uygular. Bu dikkat o kadar üst düzeydedir ki işaretleri tanımanız neredeyse imkansızdır. Manipülatör dıştan çok zararsız görünür. Ona baktığınız zaman şefkatli ve çekici olduğunu düşünebilirsiniz.
Özellikle de sosyal çevreye karşı böyle bir tutum sergilemek onlar için önemlidir. Çünkü söylediği şeylere inanmaları için toplumda saygın birisi olması gerekir. Söylediğiniz her konuda sizi suçlar. Bunu kaba sözlerle yapmaz.
Nazik ve ince bir biçimde ifade eder. O an yaptığı şey duygusal boşluğunuzu doldurmaya çalışmaktır. O, kendini masummuş gibi gösterirken siz kendi sözlerinizle kendinizi suçluyor olursunuz.
Bir kişinin sizi etkisi altına aldığını düşündüğünüz oldu mu? Ya da verdiğiniz bir kararı tekrar düşünmeye zorlandığınız bir anı hatırlıyor musunuz? Bu size tanıdık geliyorsa ve hayatınızdaki herhangi biri aşağıdaki ifadelere sıklıkla başvuruyorsa gaslighting mağduru olabilirsiniz:
En sık kullanılan gaslighting cümleleri bunlardır. Bütün bu cümleler gaslighting yaşadığınızın göstergesidir. Bu arada, yukarıdaki örneklerde, manipülatörün “sen“ kelimesini fazlaca kullandığını görebilirsiniz. Bu, kullandığı taktiğin açık bir işaretidir.
Gaslighting’e maruz kalıp kalmadığınızı anlamak için farkındalık düzeyinizin gelişmiş olması gerekir. Fakat bazı durumlarda bu özelliğiniz bile işe yaramayabilir. Çünkü manipülatör sizi duygusal olarak istismar ettiği için zihinsel sağlığınızda karışıklık oluşmuştur. Yine de bazı noktalara dikkat ederek mağdur olma durumuna netlik kazandırabilirsiniz:
Sorulara verdiğiniz cevapları not almanız önemlidir. Eğer soruların cevapları büyük çoğunlukla “evet” ise hayatınızda bir gaslighting uzmanı bulunuyor anlamına gelir.
Gaslighting ile karşı karşıya kalındığında, sakin ve iddialı olmak iyi bir seçenektir. Buna ek olarak, sınırlarınızı kırmızı çizgiyle çizmek ve sorularına kesin cevaplar vermek manipülatörü yavaşlatabilecek seçeneklerdir.
Kendini gizleyen usta bir manipülatör ile beraberseniz üstteki iki seçenek yetersiz kalabilir. Böyle durumlarda aşağıda yer alan diğer seçeneklere başvurabilirsiniz:
Kararlarınıza güvenin: Manipülatör, aldığınız kararı eleştirir ve onun yanlış bir karar olduğuna sizi ikna edebilir. Yapmanız gereken en önemli şey ne denirse densin kararınızın arkasında durmaktır.
Kanıtlara başvurun: Yaptığınız çoğu şeyi belgelemeye çalışın. Örneğin, herhangi bir şeyi tamamlamadan önce fotoğrafını çekebilir veya sohbetlerinizi kayıt altına alabilirsiniz.
Arkadaşlarınızla konuşun: Sorunlarınızı her zaman yakınlarınızla tartışmak istemeyebilirsiniz. Fakat gaslighting ile başa çıkmak için güvendiğiniz insanlardan yardım almak çok önemlidir.
Gaslighting her zaman ikili ilişkilerde ortaya çıkmaz. Meslektaşınız veya patronunuz tarafından da bu manipülasyona maruz kalabilirsiniz. Eğer bir şeylerin farkına varmaya başladıysanız adımlarınızı biraz daha hızlandırmalısınız. Gerekirse size destek olabilecek kişilerden yardım almalısınız.
Bunlar dışında aşağıdaki yol rehberi de size yardımcı olacaktır:
Gaslighting Türkçesi tam olarak belirlenemeyen psikolojik manipülasyon tekniğidir. Manipülatör, karşısındaki kişinin zihnini tahrip eder ve bunun sonucunda güç üstünlüğü kazanır.
Evet, gaslighting psikolojik manipülasyondur.
Love bombing ilişkinin başlarında görülür. Sevgi ve ilgi “aşırı “olma özelliği taşır. Gaslighting ise kişinin gerçekle bağlantısının koparılmaya çalıştığı bir tekniktir. Ghosting, love bombing ile benzer özellikler taşısa da burada manipülatör ilişkiye devam etmez. Aniden, haber vermeden ortadan kaybolur.
Güç kazanmak isteyenler, narsist kişiliğe sahip olanlar gaslighting uygulamaya meyillidir.
Mağdurun her hareketi gözlem altında tutulur. Ayrıca doğru bildikleri hakkında şüpheye düşürülür. Kişinin benlik saygısı yok edilerek manipülatöre bağımlı hale getirilir.
Manipülatif davranış sergileyen kişilerin özellikleri genel olarak şunlardır:
Karşıdaki kişinin davranışlarını iyi analiz etmek çok önemlidir. İpuçlarını yakalayarak ve zihinsel ferahlığı elde tutarak manipülasyon yapıldığını anlayabilirsiniz.
Gaslighting’den kurtulmak için şu adımları izleyebilirsiniz: