Anamnez Nedir, Nasıl Alınır?

Bir sağlık kuruluşuna gittiğinizde hastalık öyküsü ve yaşam tarzınızla ilgili bazı sorulara maruz kalırsınız. Tam da bu noktada anamnez kavramı ile karşılaşabilir ve bunun ne olduğuyla ilgili kısa bir araştırma yapabilirsiniz. Peki, anamnez alma ne işe yarar? Bu işlem yapılırken hangi bilgilere ihtiyaç duyulur? Aradığınız tüm soruların cevabını bu yazımızda bulabilirsiniz.

Anamnez Nedir?

Anamnez, kişinin hastalığı, çevresi ve genel yaşamı hakkında verdiği detaylı bilgi olarak tanımlanabilir. Hastalık öyküsüne dair daha fazla bilgi almak adına başvurulan bu uygulama, hastalığı teşhis etmek için sorulan belli başlı anamnez sorularını içerir.

Danışanın hastalığıyla ilgili önemli olabilecek tüm bilgiler işlem esnasında değerlendirilir. Bu aşamada danışanın şikayeti, sosyal durumu, öz geçmişi, öyküsü, yaşam tarzı, alışkanlıkları ve kullandığı ilaçlar not alınır.

Anamnez Nasıl Alınır?

Psikiyatride ya da psikolojide anamnez alma işlemi, danışanın ruh sağlığına dair bir değerlendirme yapılabilmesi açısından oldukça önemlidir. Uzmanlar tarafından yürütülen bu süreç, başvuran kişi için uygulanacak tedavi planının oluşturulmasında etkili bir rol oynar. Anamnez alınırken de genel olarak şu adımlar takip edilir:

• İlk görüşme için hazırlık yapılır.
• Randevu ile birlikte ilk görüşme gerçekleştirilir.
• Görüşmede danışanın temel bilgileri alınır.
• Anamnez soruları sorulur.
• Danışanın geçmiş öyküsü değerlendirmeye alınır.
• Aile yaşantısı da aynı şekilde göz önünde bulundurulur.
• Danışanın şikayetçi olduğu problemler ve semptomlar not edilir.
• Tıbbi geçmiş ve kullanılan ilaçlar sorgulanır.
• Danışanın herhangi bir madde kullanımı olup olmadığı sorgulanır.
• Danışanın madde bağımlılığı ve bahis bağımlılığı başta olmak üzere herhangi bir bağımlılığı varsa bunlara bakılır.
• Danışanın kültürel ve sosyal yaşantısı da dikkate alınır.
• Herhangi bir istismar ya da tehdit söz konusuysa bunlar tespit edilir.
• Tedavi planlaması ile ilgili hedefler ve beklentiler netleştirilir.

Anamneze başlamadan önce danışanla yapılacak ilk görüşme çok önemlidir. Bu görüşmede karşılıklı güven bağı oluşması ve tüm detayların açık bir şekilde konuşulması sürecin genel başarısı açısından elzemdir. Bu yüzden danışanın rahat hissedebileceği bir ortam gereklidir. Uzman kişi, danışanın süreç boyunca söylediklerini saygı ve empati çerçevesinde dinleyecektir. Gizlilik ve mahremiyet de bu sürecin olmazsa olmazları arasında başı çeker.

Psikiyatride Anamnez Alma

Psikiyatride anamnez, tanı ve tedavi sürecini doğrudan aydınlatan etkili bir araçtır. Değerlendirme sürecinde danışanın şikayeti, hastalık öyküsü, kimlik bilgileri, kullandığı ilaçlar ve aile geçmişi gibi konularda bilgi almak için çeşitli sorular sorulur. Peki, bu soruların neden sorulduğunu biliyor muydunuz? Aslında anamnez almanın temel amacı şu şekildedir:

• Danışanın şikayeti ve hastalığına dair detaylı bilgi edinmek,
• Varsa hastalığı teşhis etmek ve buna uygun tedavi planı oluşturmak,
• Danışandan alınan bilgilerin kalıcı kaydını oluşturmak.

Psikiyatride anamnez alınırken terapist, danışanın kendini rahatça kendini ifade edebileceği bir ortam hazırlamaya çalışır. Terapist ile danışan arasında bir güven duygusunun oluşması, bilgilerin doğru bir şekilde alınabilmesi için hayati öneme sahiptir.

Anamnez alma esnasında danışanın, hastalığı ya da şikayetine ilişkin mevcut durumu anlatırken kullandığı beden diline de genellikle dikkat edilir. Danışanın genel sağlık durumu ve sorulan sorulara verdiği tepkiler iyice gözlemlenir. Böylece hastalıkla ilgili verilebilecek her türlü detay ve unsur göz önünde bulundurulabilir.

Anamnezde Hangi Bilgiler Yer Alır?

Anamnez örneği arıyorsanız öncelikle bu uygulamada hangi bilgilere ihtiyaç duyulduğunu anlamalısınız. Anamnez alınırken danışanla ilgili birtakım önemli bilgiler talep edilir. Bunları şu şekilde sıralayabiliriz:

1. Danışanın adı ve soyadı
2. Cinsiyeti
3. Yaşı
4. Boyu ve kilosu
5. Mesleği
6. Adresi
7. Telefon numarası
8. Danışanın öz geçmişi ve soy geçmişi
9. Hastalıkla ilgili genel bilgiler
10. Aile öyküsü
11. Şikayetler

Temel olarak bu bilgiler alınsa da kapsamlı değerlendirme için daha detaylı sorular sorulabilir. Nitekim psikolojide anamnez alma işlemi sırasında alınan bu bilgiler tanı ve tedavi süreci için oldukça faydalıdır. Bu sebeple uygulama ne kadar detaylı olursa sonucu da o kadar etkili olacaktır.

Anamnez Alınırken Nelere Dikkat Edilmelidir?

Anamnez alırken uzman ve danışan arasında karşılıklı güven ortamının oluşmasının son derece önemli olduğunu daha önce ifade etmiştik. Bu noktada tekrardan belirtmemizde fayda var. Zira bu güven oluşmadığı takdirde bilgiler doğru şekilde alınamayacağı gibi teşhis ve tedavi süreci de doğru şekilde planlanamayacaktır.

Ayrıca psikiyatrik anamnez alınırken dikkat edilmesi gereken bazı unsurlar vardır. Bunları da şu şekilde özetleyebiliriz:

• Mahremiyet: Görüşme esnasında danışan pek çok özel bilgisini uzmanla paylaşır. Bu sırada alınan bilgilerin, danışanın mevcut sağlık durumunu ilgilendiren profesyoneller dışında herhangi biri ile paylaşılmaması şarttır. Uzman kişi, mesleki etik kuralları çerçevesinde danışanından aldığı bilgileri mutlaka korumalıdır.
• Aktif dinleme: Danışanın sorununa çare olabilmek için öncelikle çok dikkatli bir şekilde dinlemek ve onu anlamak gerekir. Bu sayede bilgilerin daha doğru şekilde toplanması mümkün hale gelir.
• Empati: Danışanla iletişim kurarken empatiyle yaklaşmak ve bu esnada saygıyı asla elden bırakmamak gerekir. Bu tip bir yaklaşım, danışan ve uzman arasında sağlıklı bir güven bağı kurulmasına yardımcı olur.
• Açık iletişim: Danışanla iletişime geçilirken net ve anlaşılır bir dil kullanmak gerekir. Sorduğunuz sorularda bazen tıbbi terimler bulunabileceği için bunları basit bir dille açıklamak önemlidir. Soruları daha net anlayan danışan doğal olarak daha doğru cevaplar verecektir.
• İş birliği ve doğru iletişim kurma: Anamnez alınırken danışanın sağlık durumuyla ilgili başka bir branştan sağlık profesyonellerine ihtiyaç duyuluyorsa bu süreci iş birliği içinde yürütmek gerekir. Böylece danışan için en doğru tedavi planlaması mümkün hale gelir.
• Duygusal destek verme: Anamnez alınırken danışanın duygu durumunu anlamak ve endişelerini dinleyerek duygusal destek vermek son derece rahatlatıcı olacaktır.
• Kültürel farklılıklara saygı duyma: Herkesin yaşadığı çevre farklı olabileceği gibi kültürü ve gelenekleri de farklı olabilir. Bu farklılıklar da kişisel yaşantıyı bir hayli etkileyebilir. Dolayısıyla görüşme esnasında bu farklılıklara saygı duymak oldukça önemlidir.
• Detaylı bilgi alma: Anamnez uygulaması yapılırken danışanın semptomları, semptomların şiddeti ve hangi sıklıkta tekrarlandığı gibi konuyla ilgili olabilecek en ufak detay dahi atlanmamalıdır. Zira hastalık öyküsünü somut örneklerle detaylandırmak teşhis sürecini oldukça kolaylaştıracaktır.
• Her türlü krize karşı hazırlıklı olma: Danışanın mevcut sağlık durumu halihazırda oldukça sıkıntılı olabilir. Görüşme sırasında kendine zarar verme, intihar ve şiddet eğilimi gibi göstergeler tespit edildiği takdirde çabuk bir şekilde aksiyon alınmalı ve en hızlı şekilde tedavi planı için harekete geçilmelidir.
• Onay alma: Görüşme sırasında danışanı en doğru şekilde bilgilendirmek ve onayını almak şarttır. Bunun için süreç hakkında genel bilgilendirme metninin olduğu bir anamnez formu hazırlanabilir ve bu formun danışan tarafından imzalanması gerekir.

Unutmayın ki anamnez alma süreci titizlikle yürütüldüğünde; doğru değerlendirme, doğru teşhis ve bununla birlikte en doğru tedavi planını beraberinde getirebilir. Süreç boyunca etik kurallara uygun davranmak da uygulamanın gereklilikleri arasında başı çekmektedir. Sonuç olarak, anamnez alınırken yukarıda sıraladığımız tüm maddelere ekstra özen gösterilmeli ve süreç boyunca her detaya dikkat edilmelidir.