Travma Sonrası Stres Bozukluğu Nedir?

Travma sonrası stres bozukluğu, insan hayatını ve/veya beden bütünlüğünü tehdit eden örseleyici olaylara kişinin bizzat maruz kalması ya da başka birinin başına böyle bir örseleyici olay geldiğinde buna tanıklık etmesi sonucu ortaya çıkabilecek kendine özgü semptomları bulunan bir kaygı bozukluğudur. Hepimiz yaşamımızda beklenmedik ve olağan dışı süreçler geçirmiş olabiliriz. Bu şekilde ani ve olumsuz değişimlerin elbette bizde yarattığı belli etkiler olacaktır.

Birçok kişide var olan ve belki de çoğumuzun ne olduğunu bile anlayamadığı travma sonrası stres bozukluğu hakkında bilinmesi gereken ayrıntılara yakından bakalım:

Hangi Durumlar Travma Olarak Değerlendirilir?

Travmalar farklı şekillerde ortaya çıkan ve ruh hali üzerinde etkileri bulunan tetikleyicilerdir. Temel olarak beklenmedik ve hayatı tehdit eden olaylar insan psikolojisinde derin etkiler oluşturur. Doğal afetler, hastalıklar ya da insan kaynaklı sorunlar bazı travma örnekleri olarak karşımıza çıkar.

Sel, yangın ve deprem gibi doğal afetler travmaya neden olabilen ve bu nedenle stres bozukluğunu tetikleyen başlıca durumlardır. Ayrıca savaş, tecavüz ve işkence gibi insan kaynaklı ve insanlık dışı bazı olaylar travma yaratabilir. Travma sonrası stres bozukluğu gelişimine sebep olan diğer bazı durumlar ise kaza, beklenmedik ölüm ve ciddi hastalıklardır. Travmatik olarak adlandırılabilecek bu yaşam olayları bireyi fizyolojik ve psikolojik açıdan yıpratan ve ciddi zararlar verebilen yaşam olaylarıdır.

Zaman, travmaları aşmak için iyi bir yardımcıdır fakat çoğunlukla travmatik tecrübe yaşamış bir birey için tek başına yeterli değildir. Her şeyden önce travma anormal bir durum, travma sonrası stres bozukluğu ise bu anormal duruma verilen normal bir tepkidir. Bu bağlamda kişi bu olağan süreçte kendine karşı sabır gösterebilmeli, yaşadığı süreci kavrayabilmeli ve kendisine zaman tanıyabilmelidir. Zamana bağlı olarak iyileşme göstermeyen olgular olabilir, böyle durumlarda bir uzmandan destek almak hayat kurtarıcı bir nitelik alabilir.

Travma Sonrası Stres Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?

Tüm yaşam biçiminizi ve psikolojinizi olumsuz etkileyecek travmatik bir deneyim yaşadıysanız bu durumun etkilerinin anlaşılması ve çözümlenmesi için stres bozukluğu belirtileri hakkında bilgi sahibi olabilirsiniz.

Eğer yaşadığınız süreç sonrasında aşağıdaki belirtilerden bir ya da birkaçını gözlemliyorsanız travma sonrası stres bozukluğu yaşamanız olasıdır. Bu durumda size profesyonel destek sunabilecek bir uzmana başvurmanız sağlıklı olacaktır.

Şimdi, travma sonrası stres bozukluğu belirtileri nelerdir, inceleyelim:

• Tekrar yaşantılama: Travma yaşayan bireyde travmatik anı istemsiz bir biçimde sürekli zihne gelebilir. Bazen kişinin hiç aklında yokken ya da düşünmek istememesine rağmen hatırlayabileceği bu olumsuz anılar yaşam kalitesini ciddi ölçüde etkileyebilir. Bazı durumlarda tekrar yaşantılama sebebiyle kişide fizyolojik kaygı tepkilerinden terleme, çarpıntı ve nefes alamama hissi gibi sorunların varlığı gözlenebilir.
• Kaçınma davranışı: Pek çok insan yaşadığı travmanın etkisinden kurtulmak için bu durumu hatırlatacak her olgudan kaçınmaya çalışır. Duygu, düşünce, durum ya da konuşma gibi tüm süreçler için travmadan kaçınma söz konusu olur. Ancak kaçınma davranışı kısa vadede kişide bir rahatlamaya neden olsa da, uzun vadede sorunun pekişmesine yol açar.
• Tetikleyiciler nedeniyle uyarılma: Ruhsal bir travma yaşayan kişinin kendini tetikte hissetmesi ve olayın tekrarlayacağına dair endişe duyması stres bozukluğu belirtileri arasında sayılabilir. Birey böyle bir tehdidin yaşanabileceği düşüncesiyle her davranışını ihtimaller doğrultusunda kurar. Örneğin daha önce deprem yaşamış ve bu nedenle travma sonrası stres bozukluğu geliştirmiş bir kişinin girdiği tüm binalardaki her ayrıntıyı incelemesi dikkate değer bir belirtidir. Kişi bazen aşırı dikkatli ve tedbirli davranarak yaşadığı stres durumunu dışa vururken hayat kalitesi de olumsuz şekilde etkilenir.

Travma Sonrası Stres Bozukluğu Ne Kadar Sürer?

Travma sonrası stres bozukluğunun ne kadar süreceği birçok farklı etkene göre değişkenlik gösterir. En bariz süre değişkenleri; travmatik olayın türü, maruz kalınan süre, olay neticesinde bir kaybın varlığı/yokluğu ve genel olarak travmaya maruz kalan kişinin kişilik özellikleri, geçmiş yaşantısı ve psikolojik sağlamlığıdır.

Bir olay bir kimse için travmatik algılanabilirken bir diğeri için olağan bir süreç olarak kabul edilebilir. Bu sebepler ile bahsi geçen tüm değişkenler, travma sonrası stres bozukluğunun zamansal olarak kişiden kişiye farklılıklar olacağını göstermektedir.

Travmatik tecrübeden sonraki zaman dilimi kişi için büyük önem taşır. Travma yaşandıktan sonraki bir ay içinde travma sonrası stres bozukluğu semptomları gözlenebilir ancak bu durum bir aydan uzun sürüyor ise bu anormal bir sürecin seyrettiğine ve sorunun kronikleşmeye doğru gideceğine bir işarettir. Böyle bir durumda bir uzman desteğine ne kadar erken başvurulursa iyileşme ihtimali de o derecede artacaktır.

Psikoterapi ve Travma Sonrası Stres Bozukluğu

Psikoterapi, psikolojik destek yöntemleri arasında öne çıkan ve farklı ruhsal sorunların aşılması noktasında yardımcı olan önemli bir süreçtir. Genel olarak kişilerin davranışsal ve duygusal boyuttaki sorunlarının çözümü noktasında çalışan psikoterapi yöntemleri travma sonrası stres bozukluğu tedavisi için de oldukça değerlidir.

Psikoterapinin uygulanması danışanın ihtiyaç duyduğu tekniklere ve uzman kişinin psikolojik deneyimine bağlı olarak değişiklik gösterir. Danışan ve terapist arasındaki iletişimin etkili şekilde kurulduğu psikoterapi seansları ile mevcut travmaları aşmak ve yeni bir hayata başlamak olanaklıdır.

Sonuç

Stres bozukluğu, karşılaştığımız travmalara karşı zihnimizin tepki verme biçimidir. Yaşadığımız her bir deneyim belli psikolojik sonuçlar doğurur. Travma oluşturan deneyimler ise bizi oldukça ciddi bir boyutta etkiler. Doğal afetler, hastalık, kaza ve savaş gibi unsurlar travma sonrası stres bozukluğuna yol açar. Bu rahatsızlık kimi zaman kısa süreli olurken bazen de yıllarca sürebilir.

Dolayısıyla stres bozukluğu yaşadığınızı hissettiğiniz an; bir uzman desteğine başvurmalı ve yardım almalısınız. HiDoctor başarılı şekilde sunduğu online terapi hizmeti ile yanınızdadır. HiDoctor’a istediğiniz her yerden ulaşım sağlayabilir ve yaşadığınız travmayı aşmak için çevrim içi kanallar üzerinden kolaylıkla destek alabilirsiniz.