Önce Ruh Sağlığı: En Temel İhtiyacımızın Farkında mıyız?

Tüm dikkatimizi bir anlığına da olsa iç dünyamıza çekelim. İç dünyamızı dış dünyamız kadar net duyabiliyor muyuz? Sesi ne kadar yüksek ya da alçak? Bize ne mesaj veriyor? Sesi duysak bile ne kadar dikkate alıyoruz? İhtiyaçlarımızın, isteklerimizin ne kadar farkındayız? Bizim için ne kadar önem taşıyor? 

Bazen kendimizi ihmal edip dışarıda gerçek ilişkiler kurmaya çalışırız fakat en temelinde gerçek ilişki insanın kendi özüyle kurduğu ilişkidir. Kendimizle ne kadar barışık isek, ne kadar şeffaf isek sosyal hayatımızda da o kadar sağlıklı ilişkiler kurarız. 

Ruh sağlığı, genellikle fiziksel sağlıkla aynı öneme sahip bir sağlık boyutu olarak kabul edilmese de, insanların yaşamlarında çok kritik bir rol oynar. Ruh sağlığı, duygusal, psikolojik ve sosyal iyi oluşun bir parçasıdır ve genel yaşam kalitesini etkiler. Ruh sağlığı, stresle başa çıkma, duygusal denge, ilişkileri sürdürme, iş performansı ve fiziksel sağlık gibi birçok yönü etkileyebilir. Peki, ruh sağlığı hizmetine ne ölçüde erişebiliyoruz?

Ruh sağlığı hizmetinin erişilebilirlik durumu: Ruh sağlığı hizmetlerinin erişilebilirliği, toplumun genel sağlığı için son derece önemlidir. Ruh sağlığı sorunları herkesi etkileyebilir ve bu hizmetlere kolayca erişilebilir olması, insanların ihtiyaç duydukları yardımı alabilmelerini sağlar. Covid-19 sürecinden sonra çoğu alanın dijitalleştiği gibi ruh sağlığı alanı da hızlıca dijital çağa ayak uydurmuş olsa bile toplumun büyük bir kısmı için bu hizmetten yararlanma durumu ufukta bile görülmemektedir. Bunun sebeplerinden bir kaçı; etiketleme ve ayrımcılık, bilgi eksikliği, finansal zorluklar, ulaşım zorluğu, kapasite sorunları vb.

Ruh sağlığı hizmetinin temel bir insan hakkı olması: Ruh sağlığı hizmeti temel bir insan hakkı olarak kabul edilmektedir. Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’ne göre, herkesin bedensel ve ruhsal sağlık hakkına sahip olduğu belirtilmiştir. Ruh sağlığı, genel sağlığın ayrılmaz bir parçasıdır ve kişinin yaşam kalitesini etkileyen önemli bir faktördür. Ruh sağlığı hizmetleri, insanların psikolojik ve duygusal ihtiyaçlarını karşılamaya yardımcı olur ve psikolojik rahatsızlıkların tanı ve tedavisini içerir. Ayrıca, Birleşmiş Milletler’ in “Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşme” (CRPD) ve diğer insan hakları belgeleri, ruh sağlığı sorunları yaşayan insanların toplumsal dışlanma, ayrımcılık ve kötü muamele görmemesini güvence altına alır. Bu nedenle, ruh sağlığı hizmetlerinin erişilebilir, kabul edilebilir, nitelikli ve insan haklarına saygılı bir şekilde sunulması gerekmektedir.

Ruh sağlığı hizmetlerinin lüks olmaması ve ulaşılabilir olması gerekliliği: Ruh sağlığı, her bireyin temel bir hak olarak kabul edilmelidir. Herkes, ihtiyaç duyduğunda uygun ruh sağlığı hizmetlerine erişebilmelidir. Ruh sağlığı hizmeti dolaylı olarak toplum sağlığına katkı sağlayarak iş verimliliğine ve ekonomiye fayda sağladığı gibi toplumdaki suç ve istismar oranını azaltır. Aynı zamanda bilgiye erişildikçe yardım alanların etiketlenme durumunu azaltır, özgürlüğü ve insan haklarını korur. 

Sonuç olarak, ruh sağlığı hizmetlerinin lüks olmaması ve ulaşılabilir olması, hem bireylerin hem de toplumun genel sağlığı ve refahı için kritik bir öneme sahiptir. Bu hizmetlere erişimi artırmak için kamu politikaları ve kaynakların bu yönde kullanılması gerekmektedir.