Deprem Çocuklara Nasıl Anlatılmalı?

12 Nis Deprem Çocuklara Nasıl Anlatılmalı?

Deprem ne yazık ki coğrafyamızın bir gerçeği ve çocukların da bu konuda bilinçlenmesi oldukça önemli. Kimi zaman gerekli önlemlerin alınması noktasında kimi zamansa bir haber ya da duyum neticesinde depremin çocuklara açıklanması gerekir. 

Çocuklar depremle doğrudan karşılaşmasa bile bazen bir haber bazen de arkadaş ortamında konuşulan konular bu bilinçlenmeyi gerekli kılabilir. Bunların ötesinde bizzat depremle karşılaşmış çocuklar için de rehabilitasyon desteğine ve depreme dair doğru bir anlatıma ihtiyaç vardır. Peki, çocuklara deprem nasıl anlatılır?

Kriz Durumlarında Çocuklara Nasıl Yaklaşılmalıdır?

Depremi çocuklara anlatmak için bilinçli bir farkındalık gerekir ve doğru yaklaşım önemlidir. Başta doğal afetler olmak üzere yaşanan kriz durumlarında çocuğun endişelerinin azalması ve yaşadığı durumu somutlaştırabilmesi için yardımcı olmak gerekir. Var olan kriz halinde çocuk muhtemelen belirsizlik neticesinde kaygılıdır ve çaresiz hissediyor olabilir. Bu durumda çocuğa yaklaşımın yardımsever, mümkün olduğunca sakin ve gerçekçi olması beklenir. 

Özetle durum; yalın bir şekilde anlatılmalı, sözü dolandırmadan konuşmalıdır; fakat çok fazla ayrıntıyla çocuğun kafasını karıştırmamak gerekir. Bu aşamada çocuğun yaşına uygun şekilde açıklama yapılması en önemli hususlardan biridir ve mümkünse uzman desteği alarak çocukla konuşmak faydalı olur.

Yaş Dönemlerine Göre Çocukların Tepkileri Nelerdir?

Çocukların yaşı ve gelişim aşamaları nedeniyle depremi algılama ve duygularını yansıtma biçimleri farklılık gösterir. Yani okul öncesi bir çocuğa depremi anlatma ve ergenlik çağındaki bir gence psikolojik destek olma arasında yaklaşım olarak fark vardır. 

Çocuğa depremle ilgili açıklama yapmak ve destek olmak için öncelikle yaş aralıklarına göre onların vereceği olası tepkileri anlamak gerekir. Aşağıda okul öncesi, okul çağı ve ergenlik dönemindeki muhtemel tepkiler hakkında bilgi verilmiştir:

Okul öncesi dönem: Bu çağdaki çocuğun depremle ilgili kaygıları kendini huzursuzluk, karanlık korkusu, kabus ve aileden ayrılma korkusu gibi davranışlarla belli edebilir. Ayrıca çocukta iştah ve uyku değişimlerinin görülmesi ve yaşanan durumdan çocuğun kendini sorumlu tutması gibi sağlıksız düşünceler gözlenebilir.

Okul çağı: Okul çağı çocuklarında yaşanan deprem tecrübesinin tekrar tekrar hatırlanması, devamlı huzursuzluk ve sıkıntı hali gibi belirtiler gözlenir. Ek olarak başağrısı benzeri fiziksel belirtiler ve algılama sorunları, unutkanlık gibi davranışlar görülmesi olasıdır. Çocukta ortamdan kopukluk hissi ve okul başarısında düşüş gibi durumlar en sık bu dönemde görülür.

Ergenlik çağı: Ergenlik döneminde depremin ruhsal karşılığı daha yoğun hissedilebilir. Depresyon, travmanın tekrarlaması hissi, aşırı sıkıntı ve duygusal olarak kapanma gibi belirtiler izlenir. Çocukta gelecek kaygısının ortaya çıkması ve uzun vadede oluşabilecek psikolojik sıkıntılar nedeniyle gözlemlenmesi önemlidir.

Deprem Sonrası Çocuklara Nasıl Yaklaşılmalıdır?

Deprem sonrası çocuklara yaklaşım, onların uzun vadede sağlıklı bir bakış açısı kazanması ve mevcut travmayı en hafif şekilde atlatması açısından oldukça önemlidir. Deprem sonrasında mümkünse uzman desteği ile hareket edilmeli ve psikolog, psikiyatr, pedagog gibi profesyonellerden yardım alınmalıdır. Elbette ailelerin de bu anlamda yapabileceği çok şey vardır. 

Aşağıdaki örnekler çocukta deprem travmasının atlatılması noktasında dikkate değer önerilerdir:

• Depremin çocuğa öncelikle sakin bir şekilde anlatılması, bu konuda basit, ayrıntısız fakat mutlaka doğru bilgilerin verilmesi tavsiye edilir. Çocuklar (yaş aralığına göre değişmekle birlikte) soyut konuları anlama noktasında kafa karışıklığı yaşayabilir ve bu belirsizlik onları korkutabilir. Dolayısıyla konunun somut şekilde anlatılması faydalıdır. Bazen oyuncaklar aracılığıyla bazen bir kitap yardımıyla depremi somutlaştırmak ve çocuklara daha kolay anlatmak mümkündür.
• Özellikle ailelerin yapabileceği önemli uygulamalardan birisi de çocukların depremle ilgili yaşadığı duygularını ifade etmesine olanak tanımasıdır. Kaygıyı azaltmak adına deprem anı ya da benzeri durumlarla ilgili paylaşımlarını yarıda kesmemek gerekir; onları dinleyerek yaşadıklarını paylaşmasına ve duygularını anlatmasına yardım etmek önemlidir. Duygularını paylaşabileceğini anlayan çocuk kaygılarını yönetmeyi daha rahat öğrenebilir.
• Depremle ilgili genel ve uygun bir şekilde bilgi verildikten sonra çocuğun mümkün olduğunca günlük yaşama dahil olması ve kendisini rahatlatacak hobi ve etkinliklere teşvik edilmesi önemlidir.
• Depreme maruz kalmak ya da bazı durumlarda deprem gerçeğiyle yüzleşmek dahi kişide ciddi bir stres oluşması için yeterlidir. Dolayısıyla bu süreçte aile içindeki stres ve kaygının yüksek olması da olası bir durumdur. Elbette yetişkinlerin de mümkünse psikolojik destek alması ve çocuğa daha sağlıklı bir aile ortamı sunmaya çalışması faydalı olacaktır.
• Bu süreçte çocukların en çok ihtiyaç duyacağı şey; ailesinin yanında ve güvende olduğunu hissetmesidir. Yetişkinler sakinliğini ne kadar koruyabilir ve çocuğun yanında olduğunu hissettirirse o derece yararlı olur. Çocuğunuza sarılarak ya da elini tutarak fiziksel destekle de bunu gösterebilirsiniz.

Sonuç

Deprem gerçeği ile yüzleşme noktasında yetişkinler gibi çocukların da bilinçlenmesi önemli bir konudur. Bazen izlenen bir haber neticesinde bazen de bizzat depremle karşı karşıya gelme sonucu çocuğa depremin uygun bir şekilde açıklanması gerekli olabilir. 

Deprem ve benzeri kriz durumlarında çocuğun yaş aralığına, duygudurumuna ve ihtiyacına göre açıklama yapmak oldukça önemlidir. Bu aşamada ebeveynlerin uygulayabileceği ve güven verici belli adımlar mevcut olmakla birlikte psikolojik desteğe başvurmak da değerli bir yaklaşımdır. 

Hem ebeveynlerin hem de çocukların deprem gerçeğini daha sağlıklı ve doğru bir yaklaşımla karşılayabilmesi için psikolojik destek önemlidir. Bu aşamada çevrim içi kanallar üzerinden hizmet veren HiDoctor’ın online psikologlarına danışabilir ve destek alabilirsiniz.